Perfekcjonizm Seksualny, rozmowy o seksie

Po rewolucji seksualnej w latach 60. i 70. XX wieku w obyczajowości seksualnej zaszły wielkie zmiany. Rewolucji tej zawdzięczamy m.in. dostęp do antykoncepcji, legalną aborcję oraz zniesienie podwójnych standardów (w zależności od płci) w sferze życia seksualnego. Seks przestał być wtedy tematem tabu, a dzięki edukacji seksualnej zwiększyła się również świadomość ludzi w kwestii tego, czego mogą od seksu oczekiwać i jak się w nim realizować. Niestety, jak każda rewolucja i ta w sferze życia seksualnego ma skutki uboczne. Choćby uprzedmiotowienie kobiecego ciała, a w konsekwencji seksualny perfekcjonizm.

Skutki uboczne rewolucji seksualnej

Legalizacja pornografii, a w konsekwencji coraz szerszy do niej dostęp, mocno przyczyniły się do uprzedmiotowienia kobiecego ciała oraz seksualizacji kobiecego wizerunku w mediach. Jak w swojej książce „Mit urody” pisze Naomi Wolf, pornografia urody kształtuje kobiecą seksualność, tworząc zupełnie nierealistyczne wymagania wobec tego, jak kobieta powinna się zachowywać i wyglądać. Z prac antropologicznych wynika, że schematy zachowań reprodukcyjnych nawet w świecie zwierząt tworzone są poprzez uczenie się, a nie dzięki instynktowi. Wszechobecne przedstawienia półnagich modelek, reklamujących wszystko co się da w seksualnych pozach, sprawiły, że pornografia przestała być jedynie męskim doświadczeniem. Teraz również kobiety poddane są stałej ekspozycji na „idealne” ciała oraz konfrontację z ich własnym, niedoskonałym.

Kultura gwałtu

Co więcej, od lat 80. media zaczęły promować również kulturę gwałtu, ukazując kobiety jako osoby, które podczas seksu powinny być uległe oraz zdominowane, również za pomocą przemocy i przymuszania do rzeczy, na które nie mają ochoty, ponieważ to zarówno im, a przede wszystkim ich partnerom, przyniesie satysfakcję (sic!). Przykładem na tę tezę są choćby reklamy, w których przedstawiono sceny gwałtów zbiorowych. Można więc śmiało uznać, że współcześnie bombardowani jesteśmy treściami, które oswajają nas na tematyką seksu, a także pozornie otwierają na nowe doznania. W rzeczywistości jednak nie mają one nic wspólnego z kobiecą seksualnością i często przyczyniają się do powstawania frustracji i kompleksów. Wytwarzają presję, przedstawiając seksualne zaspokojenie siebie i partnera jako konieczność, a wręcz obowiązek.

Nierealistyczne standardy w sypialni

Jak pokazują badania, skupienie na tym, jak kobieta „wypada” w sypialni oraz dotyczące tego, aktualne nierealistycznie wysokie standardy mogą zmniejszać gotowość kobiet do komunikowania się na ten temat ze swoimi partnerami/partnerkami. Wbrew oczekiwaniom, neoliberalny dyskurs dominujący teraz w naszej kulturze ukonstytuował seks na kolejną umiejętność, w której możemy być dobrzy lub kiepscy. Dopiero w drugiej kolejności seks przedstawiany jest jako doświadczenie, które dzięki współpracy partnerów, zbliża ich do siebie i przynosi przyjemność.

Perfekcjonizm seksualny

Prawdopodobnie te procesy w kulturze masowej sprawiły, że badacze zaobserwowali zjawisko, które nazwali „perfekcjonizmem seksualnym”. Autorzy badania, które zainspirowało mnie do napisania tego artykułu, wyróżnili kilka rodzajów owego perfekcjonizmu, wyodrębniając je w zależności od jego źródła i obiektu, na którym się koncentruje. I tak jednostka może nosić w sobie perfekcjonistyczne oczekiwania wobec aktywności seksualnej własnej lub partnera, co w terminologii naukowej Kluck i inni nazwali „perfekcjonizmem zorientowanym na siebie”/„perfekcjonizmem zorientowanym na partnera”. Jeżeli chodzi o źródło takich przekonań, naukowcy wyodrębnili dwa. Pierwszym z nich jest partner. W takim przypadku jednostka postrzega partnera jako osobę, która oczekuje od niej bycia perfekcyjnym/perfekcyjną w seksie. W sytuacji, gdy kobieta (lub mężczyzna) mają wrażenie, iż to ze społeczeństwa, w którym żyje, emanuje takie oczekiwanie i presja, możemy mówić o perfekcjonizmie wywołanym społecznie.

Skutki perfekcjonizmu

Pozornie może się wydawać, że to uprzedmiotowienie kobiet w kulturze wpływa na perfekcjonizm. Badania pokazują jednak, że zjawisko to w równym, a nawet większym stopniu dotyczy również mężczyzn. Chodzi tu więc raczej o normy społeczne, które tak samo dotykają obie płci i dotyczą wielu aspektów seksualności, jak np. wysokiego libido, osiągania orgazmu czy doprowadzania do orgazmu partnera. To one wywołują perfekcjonizm seksualny, a ten z kolei (jeśli chodzi o „perfekcjonizm zorientowany na siebie”) wpływa na obniżoną samoocenę w aspekcie seksualności, obniża poziom libido i zmniejsza pożądanie. Sprawia, że osoby bardziej skupiają się na swoim wyglądzie w trakcie aktu seksualnego, co przeszkadza w pełnym uczestniczeniu, a także podwyższa lęk dotyczący seksu. Istnieją również badania, które mówią o tym, że perfekcjonizm seksualny wywołany społecznie podnosi poziom poczucia winy po jednorazowym seksie oraz sprzyja większemu obwinianiu się za problemy w tym aspekcie. Nic więc dziwnego, że naukowcy zaczęli zastanawiać się nad tym, jak ta cecha wpływa na komunikację w związku, jeśli chodzi o rozmowy na temat seksu.

Asertywność seksualna

Jak pokazują badania, przekonanie o konieczności bycia perfekcyjnym wpływa na efektywność komunikacji, również w kontekście życia seksualnego, a jej jakość rażąco wpływa na dobrostan w związku, satysfakcję z relacji oraz funkcjonowanie w niej. Otwarta komunikacja z partnerem dotycząca seksu poprawia nie tylko seksualną satysfakcję, ale również ogólne zadowolenie ze związku, podwyższa pożądanie partnerów, a także sprawia, że mamy bardziej pozytywne nastawienie wobec fantazji seksualnych. Umiejętność rozmawiania na temat życia intymnego, co łączy się z gotowością mówienia o tym, co oczekiwane i chciane, oraz odmawianie tego, co jest niekomfortowe i niepożądane w psychologii ma termin „asertywność seksualna”. Niestety, stosowanie tej umiejętności, mimo że powinno być standardem w każdym związku, wciąż przysparza trudności wielu osobom, a w szczególności kobietom. Z badań wynika, że nawet 16 proc. kobiet uważa, że nie mają prawa odmówić seksu, jeśli wcześniej zostały zaspokojone seksualnie przez partnera albo przerwać gry wstępnej, jeśli pozwoliły na jej rozpoczęcie.

Perfekcjonistyczne przekonania a komunikacja na temat seksu

Wyniki badania Klucka i współbadaczy dowodzą, iż faktycznie perfekcjonizm seksualny wpływa na niższy poziom asertywności seksualnej u kobiet. Jednakże należy zauważyć, że zdecydowanie większy związek ma on z trudnościami w odmawianiu kontaktów i zachowań seksualnych oraz stawianiem granic niż z inicjowaniem seksu. Z tą umiejętnością w zdecydowanie większym stopniu łączą się wcześniejsze doświadczenia seksualne jednostki i poziom akceptacji własnej seksualności.

I co z tym zrobić?

Na podstawie dotychczasowych badań można wnioskować, iż brak asertywności seksualnej, zwłaszcza wśród kobiet, jest wciąż dużym problemem, a kultura, która promuje nierealistyczne standardy funkcjonowania seksualnego nie pomaga w zmianie świadomości i obowiązujących norm. To, co możemy zrobić, aby przeciwdziałać temu zjawisku, a także poprawić własną jakość życia seksualnego, to uczyć się metod efektywnej komunikacji. Konieczna jest też edukacja seksualna. Potrzebują jej czasami nawet dojrzałe kobiety – aby zaakceptować swoją seksualność, poznać swoje potrzeby, a później nauczyć się o nich rozmawiać z partnerem. Jest to również dobry sposób, aby zweryfikować swoje przekonania na temat tego, jaki powinien być idealny seks oraz o własnej w nim roli. Niekiedy potrzebna jest konsultacja ze specjalistą (np. psychoterapeutą), aby zdekonstruować mity, z którymi żyłyśmy całe życie, a które blokowały prawdziwą radość z seksu. Jednak gra jest warta świeczki!

Czy czytaliście nasz mini poradnik dla par, który pomaga nauczyć się komunikować? tutaj pierwsza część

Bibliografia:
Kluck, A. S., Zhuzha, K., & Hughes, K. (2016). Sexual perfectionism in women: Not as simple as adaptive or maladaptive. Archives of Sexual Behavior, 45, 2015–2027.
Kluck, A. S., Hughes, K., & Zhuzha, K. (2018). Sexual Perfectionism and Women’s Sexual Assertiveness: Understanding the Unique Effects of Perfectionistic Expectations about Sex Originating from and Directed toward the Sexual Partner. Sex Roles, 1-11.
Naomi, W. (2014). Mit urody. Przełożyła Monika Rogowska-Stangret. Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca.
Snell Jr., W. E., & Rigdon, K. L. (2001). Chapter 15: The multidimensional sexual perfectionism questionnaire: Preliminary evidence for reliability and validity. In W. E. Snell, Jr. (Ed.), New directions in the psychology of human sexuality: Research and theory.