Zaburzenie borderline czy zaburzenie afektywne dwubiegunowe

Artykuł napisany przez Anię Brulińską

Niektórzy badacze wskazują na to, że zaburzenie borderline i zaburzenie afektywne dwubiegunowe mogą być często mylone. Wynika to z faktu, że duża część objawów tych zaburzeń jest podobna. Konsekwencje złej diagnozy są dotkliwe dla pacjentów i wpływają na skuteczność leczenia tych zaburzeń.

Zaburzenie afektywne dwubiegunowe jest zaburzeniem klinicznym (z osi I wg DSM-IV) i charakteryzuje się nawracającymi zaburzeniami nastroju i aktywności, niektórzy mówią o tym zaburzeniu jako uszkodzeniu „termostatu” nastroju. To oznacza, że po okresie wzmożonej aktywności i podwyższonego nastroju (manii lub hipomani) następuje okres obniżenia nastroju, spadku energii i aktywności (depresja). Wahania pomiędzy tymi nastrojami są skrajne. Wyróżniamy dwa typy zaburzenia:

Zaburzenie dwubiegunowe typu I, w którego przebiegu występuje przynajmniej jeden epizod manii (znaczące pobudzenie, rozdrażnienie, utrata kontroli nad popędami, chaotyczne, słabo ukierunkowane działania, gonitwy myśli)

Zaburzenie dwubiegunowe typu II, w którym pojawia się zamiast manii – hipomania (mniejsze nasilenie w postaci wzmożonego samopoczucia, zwiększonej aktywności, przyśpieszonego toku myślenia)

Ryzyko zachorowania u kobiet i mężczyzn jest podobne i według różnych statystyk waha się pomiędzy 1-2%. Około połowa pacjentów wskazuje na istnienie tego zaburzenia u krewnych pierwszego stopnia. Z jednej strony duże znaczenie mają czynniki konstytucjonalne, w tym szczególnie genetyczne, z drugiej badania wskazują, że pojawienie się zaburzenia często jest poprzedzone wystąpieniem jakiegoś zdarzenia stresowego.

Zaburzenie często współwystępuje z zaburzeniami osobowości szczególnie z zaburzeniem osobowości borderline (z pogranicza) i histrioniczną.

Podobne symptomy

Wiele z symptomow zaburzenia afektywnego dwubiegunowego jest podobna do symptomów zaburzenia osobowości typu borderline:

impulsywność

niestabilność nastroju

nieadekwatny gniew

zachowania samobójcze

niestabilne relacje interpersonalne

Różnica polega na tym, że pacjenci z zaburzeniem borderline często prezentują te zachowania w większym nasileniu niż pacjenci z zaburzeniem dwubiegunowym. Zaburzenie borderline jest też częściej związane z doświadczeniami z dzieciństwa. Proporcja kobiet i mężczyzn w tym zaburzeniu jest inna i wynosi 1:4. (około 75% pacjentów to kobiety).

Współwystępowanie BPD i ChAD

Zaburzenie borderline i zaburzenie afektywne dwubiegunowe często występują razem. Badania wskazują, że około 20% pacjentów z borderline ma również współwystępujące zaburzenie dwubiegunowe i 15% pacjentów z zaburzeniem dwubiegunowym ma współwystępujące zaburzenie borderline. Warto zwrócic uwagę, na znaczące, w porównaniu z innymi współwystępowanie obu zaburzeń. Możemy też zauważyć pewną niespójność w tych szacunkach, co może wskazywać, że:

Szacunki dotyczące występowania zaburzenia dwubiegunowego w grupie osób z zaburzeniem borderline są zbyt wysokie
Szacunkowe występowania zaburzenia borderline w grupie osób z zaburzeniem dwubiegunowym jest zbyt niskie
Występowanie zaburzenia borderline w populacji jest wyższe niż wskazywane w wielu badaniach 1% (wiele innych badań wskazuje, ze 5,9% , a jakiekolwiek zaburzenie osobowości nawet 9%)

Diagnoza Borderline i Zaburzenia Afektywnego Dwubiegunowego

Duże znaczenie ma odpowiednia diagnoza. Możemy przypuszczać, że ze względu na podobieństwo symptomów oba zaburzenia mogą być niewłaściwie diagnozowane. Jess G.Fiedorowicz i Donald W. Black zidentyfikowali pewne uprzedzenia, funkcjonujące wśród klinicystów, które mają wpływ na to, że częściej wskazywane są zaburzenia dwubiegunowe niż zaburzenia borderline:

zaburzenie dwubiegunowe jest badane od wielu dziesięcioleci, i od wielu lat funkcjonuje w świadomości społecznej

pacjenci z zaburzeniem dwubiegunowym częściej są postrzegani jako „lubiani”, w przeciwieństwie do pacjentów z borderline

zaburzenia afektywne dwubiegunowe są bardziej „uleczalne” i mają lepsze długoterminowe rokowania niż zaburzenie borderline (współczesne badania tego nie potwierdzają)

ponieważ zaburzenie dwubiegunowe jest w dużym stopniu uwarunkowane biologicznie powoduje mniejsze „naznaczenie/stygmatyzację” niż zaburzenie borderline, a tym samym powoduje większą empatię do pacjentów z zaburzeniem dwubiegunowym, którzy nie mają wpływu na pojawienie się choroby

Zaburzenie dwubiegunowe jest łatwiejsze do wytłumaczenia pacjentowi

Właściwe rozpoznanie jest kluczowe dla odpowiedniego postępowania w leczeniu obu zaburzeń. Ponieważ zaburzenie dwubiegunowe jest zaburzeniem klinicznym lepsze efekty w leczeniu można uzyska wspierając się farmakologią, podczas gdy w leczeniu zaburzeń boderline zdecydowanie większe znaczenie ma psychoterapia, szczególnie terapia dialektyczno-behawioralna. Istotne jest więc przeciwdziałanie uprzedzeniom klinicystów i pacjentów, m.in. poprzez edukacje i upowszechnianie informacji na temat przyczyn i symptomów zaburzenia osobowości borderline.

Źródło: J.G. Fiedorowicz, D.W. Black, Borderline, bipolar, or Both?, Current Psychiatry, vol 9, no 1