FoMO, Fear of missing out, lęk że coś mnie ominie

FoMO czyli lęk przed tym, że coś ważnego i bardzo atrakcyjnego nas ominie, a nasi znajomi tam będą dotyczy coraz więcej osób, o co tutaj chodzi?

—Autorka: Wiola Borowiec—

Zamartwiasz się, że inni mają bogatsze życie?

Czy zdarza Ci się martwić, że inni ludzie mają w swoim życiu więcej doświadczeń, którymi mogą się pochwalić?
Czy denerwujesz się lub czujesz się niekomfortowo, gdy tracisz okazję do spotkań ze znajomymi lub musisz je z jakiś względów odpuścić?
Czy czujesz potrzebę regularnie sprawdzać, co robią twoi znajomi i co zamieszczają na swoich mediach społecznościowych?

Jeśli na któreś z tych pytań odpowiedziałeś tak, to znaczy, że może dopadać Cię fear of missing out, czyli lęk przed tym, że coś ważnego mnie ominie.

Fear of missing out

Fear of missing out, czyli strach przed tym, że coś nas ominie, to stosunkowo nowe zjawisko. Zostało opisane po raz pierwszy w 2013 roku przez profesora Andrew Przybylskiego. Polega na odczuwaniu strachu, że inne osoby będą uczestniczyły w jakiś nagradzających czynnościach pod naszą nieobecność.

Można to również rozumieć jako obawa, że inni prowadzą bardziej interesujące i bogatsze pod względem społecznym życie.

FoMO w Polsce

W 2018 przeprowadzono badanie dotyczące FoMO na Polakach (Jupowicz-Ginalska, Jasiewicz, Kisilowska, Baran i Wysocki, 2018).

Bardzo duża grupa, bo aż 60-69% Polaków w wieku od 15 do 55 lat doświadcza przynajmniej umiarkowanego strachu przed tym, że coś przegapią.
Silnego FoMO doświadcza od 12-21% ludzi, w tym dotyczy to aż 21% ludzi młodych w wieku od 15-24 lat.
Najmniejsze nasilenie FoMO odczuwa grupa wiekowa powyżej 55 roku życia, nie jest to jednak duża różnica w stosunku do reszty.

Problem z nadużywaniem Internetu?

Blisko połowa osób silnie doświadczająca FoMO intensywnie korzysta z internetu.
65% użytkowników ocenia jednak oddziaływanie mediów społecznościowych na ich życie jako pozytywne.
Tylko około 1/3 badanych jest przytłoczona nadmiarem informacji publikowanych w mediach społecznościowych, a 1/4 dużą liczbą wydarzeń.

z telefonem przy śniadaniu?

FoMO od początku było łączone z zwiększonym użyciem mediów społecznościowych i problematycznym użyciem internetu, a taką korelację potwierdziło wiele badań. (m. in. Alt i Boniel-Nissim, 2018). Badanie Przybylskiego z 2013 roku rozpoznaje, że osoby z wysokim FoMO mają tendencje do używania mediów społecznościowych częściej zaraz po tym jak wstaną, zanim pójdą spać oraz podczas posiłków. Obecnie dla wielu osób takie zachowanie może wydawać się zupełnie naturalne.

FoMO – nie tylko internet

FoMO jest częściej doświadczane, gdy jesteśmy zaangażowani w czynności, których nie podejmujemy dobrowolnie, a jesteśmy niejako do nich zmuszeni – jak np. nauka na egzamin. Gdy jesteśmy w trakcie spotkania ze znajomym raczej nie zdarza się doświadczać FoMO.

Okazuje się, że doświadczanie FoMO jest też częstsze w okolicach weekendu, czyli dni, które potencjalnie mogłyby być spędzone w towarzystwie innych. Może to wskazywać, że jest to zjawisko typowo społeczne. Nie aż tak istotne są nasze możliwości robienia czegoś ciekawszego, ale to, czy jesteśmy z ludźmi (Milyavskaya, Saffran, Hope, Koestne, 2018).

Nie tylko osoby młode doświadczają FoMO

Badania pokazują także, że FoMO doświadczane jest podobnie w każdej grupie wiekowej. Potwierdzają to też wcześniej przytoczone badania na populacji polskiej. Okazuje się, że stopień doświadczania FoMO zależy od sposobu postrzegania siebie, czyli naszej samooceny oraz tego, jak ważne jest dla nas nawiązywanie relacji.

Osoby, które mają niższe poczucie własnej wartości i są samotne częściej doświadczają FoMO oraz są bardziej zaangażowane w używanie mediów społecznościowych (Barry i Wong, 2020).

Pomimo, że nie potrzebujemy dostępu do mediów społecznościowych, aby doświadczyć FoMO, jak wspominałam wcześniej badania wskazały na współwystępowanie zwiększonego używania mediów społecznościowych i FoMO.

Skąd bierze się FoMO?

Wszechstronny dostęp do mediów społecznościowych sprawia, że łatwo uświadamiane jest nam, że są dostępne alternatywne opcje spędzania wolnego czasu. Co więcej, że tych alternatywnych wersji jest naprawdę wiele (Milyavskaya, Saffran, Hope, Koestne, 2018).
Dodatkowo dostarczają wiele możliwości porównania z innymi, co może być szczególnie dotkliwe jeśli nawiązywanie relacji społecznych jest dla nas ważne (Barry i Wong, 2020).

Jak więc to jest z tym internetem?

Chociaż FoMO nie wiąże się wyłącznie z użyciem mediów społecznościowych to może zwiększać częstotliwość ich używania i sprawiać, że jesteśmy w nie bardziej zaangażowani (Roberts i David, 2019). Co więcej, odczuwanie FoMo może wiązać się z uczuciem zawiści. Znów to uczucie zazdrości (tak potocznie mówimy o zawiści) może powodować, że będziemy mieć nasze nosy wklejone w telefony śledząc losy innych (Wang i in., 2019).
Potwierdzono również, że osoby doświadczające silniej FoMO spędzają więcej czasu w internecie, aby podtrzymać swoje relacje z innymi( Lee, Lin, Tsao i Fang Hsieh, 2020). Ma to sens biorąc pod uwagę, że nawiązywanie relacji jest ważną potrzebą międzyludzką.

FoMO występuje w kontekście społecznym

Wspomniałam, że FoMO jest związane bardziej z kontekstem społecznym niż internetem samym w sobie. Przyjrzyjmy się więc temu bliżej…

FoMO i Potrzeba przynależności

Badania potwierdzają zależność między użyciem mediów społecznościowych, FoMO i potrzebą przynależności (Nadkarni & Hofmann, 2012; Seidman, 2013). Z kolei potrzeba przynależności łączy się z naszym poczuciem własnej wartości. A naszą potrzebę akceptacji zaspokajają lajki w mediach społecznościowych (Denissen, Penke, Schmitt, & van Aken, 2008; Srivastava & Beer, 2005). Nic więc dziwnego, że osoby odczuwające FoMO mogą poszukiwać w mediach społecznościowych sposobów na zaspokojenie tych potrzeb.

FoMO i Postrzegane wsparcie społeczne

Potrzeba przynależności społecznej jest czymś naturalnym dla gatunku ludzkiego. Nie każdy jednak ma takie samo natężenie tej potrzeby. Są osoby, które potrzebują więcej interakcji społecznych i przywiązują do nich większą wagę. I takie osoby są bardziej zagrożone odczuwaniem FoMO. Poziom odczuwania tej potrzeby i stan jej zaspokojenia jest zawsze odczuwany w sposób subiektywny przez daną jednostkę. Mówimy więc o poziomie postrzeganego wsparcia społecznego, a nie konkretnej liczbie znajomych.

FoMO i Styl rodzicielski

Kolejnym ciekawym doniesieniem jest związek pomiędzy relacjami nastolatków i ich rodzicami (Alt i Boniel-Nissim, 2018). Autorzy wskazują, że pozytywne style komunikacji mogą minimalizować odczuwane przez nastolatków FoMO, co w efekcie może zmniejszyć ich zaangażowanie w używanie mediów społecznościowych.

Jako pozytywne style komunikacji rozumiemy:

aktywne słuchanie swojego dziecka,
próbowanie zrozumieć jak się czuje i co myśli oraz
próby wytwarzania pozytywnego środowiska otwartego na dialog i dyskusję.

FoMO przybliża czy oddala nas od celu?

Czy strach przed tym, że coś przegapimy może spowodować, że naprawdę coś przegapimy? Tak i to sporo, ale nie tak jak myślą osoby fomoficzne.

Badania pokazują, że FoMO odciąga naszą uwagę od tego, co dzieje siętu i teraz (Milyavskaya, Saffran, Hope, Koestne, 2018). FoMO kradnie więc naszą chwilę obecną. Obniża się też nasza satysfakcja z wykonywanej obecnie czynności.

Samoocena i podatność na zranienie

Istnieje jeszcze dodatkowe ryzyko. Bowiem jeśli mamy wysoką i niezaspokojoną potrzebę przynależności oraz niskie poczucie własnej wartości, nie tylko doświadczamy FoMO, ale również mamy tendencje do bycia bardziej autentycznymi w mediach społecznościowych (Wang i in., 2018).

Może to wynikać z chęci zaspokajania tych potrzeb za pośrednicym internetu np. poprzez wirtualne znajomości. Im częściej używamy mediów społecznościowych, tym bardziej jesteśmy więc podatni na zranienie będąc online, szczególnie jeśli nasza samoocena jest już niska (Buglass, Binder, Betts i Underwood, 2017).

Spirala FoMO

Tworzy się błędne koło kiedy niezaspokojenie potrzeb społecznych prowadzi do odczuwania FoMO, FoMO prowadzi do zwiększonego używania internetu w celu zaspokojenia tych potrzeb, a to w efekcie napędza większe odczuwanie FoMO, aby nadążyć za tym, co dzieje się u naszych wirtualnych znajomych.

W efekcie spędzamy więcej czasu w internecie, wciąż martwiąc się o to, że coś tracimy, a to może negatywnie wpływać na nasz psychologiczny well-being – dobrostan.

FoMO a wellbeing, dobrostan

Uważa się, że częste odczuwanie lęku przed przegapieniem czegoś może prowadzić do pogorszenia nastroju i obniżenia satysfakcji z życia (Przybylski, 2013). FoMO prowadzi do odczuwania większej ilości negatywnych emocji, uczucia zmęczenia i związanych z tym fizycznych symptomów. Natomiast w dłuższej perspektywie może prowadzić do większego poziomu stresu i problemów ze snem (Milyavskaya, Saffran, Hope, Koestne, 2018)

Wpływ FoMO na Relacje społeczne

Chociaż generalnie patrząc FoMO uważa się za zjawisko negatywne, które oddala nas od satysfakcjonujących relacji społecznych i obniża nasze dobre samopoczucie, nie zawsze się tak dzieje.

Odczuwanie lęku zwiększa naszą motywację i sprawia, że jesteśmy bardziej zaangażowani w media społecznościowe, a przez to siłą rzeczy mamy tych relacji więcej. Tak więc w efekcie zaspokaja naszą potrzebę relacji i pozytywnie wpływa na well-being (Roberts i David, 2020).

Jak sobie radzić z FoMO?

Nie wykluczymy całkowicie mediów społecznościowych ze swojego życia. Można je natomiast wykorzystać w sposób, który nam służy. Badania pokazują, że nasz lęk zwiększa się głównie, gdy oglądamy relacje czy zdjęcia osób, w przypadku których relacji nie jesteśmy pewni (Rifkin, Cindy i Kahn, 2015).

Dlatego może warto inwestować energię w kontakty internetowe z osobami, które są nam bliskie i drogie?
Internet bombarduje nas potencjalnym alternatywami do naszego sposobu spędzania wolnego czasu.

Tu na ratunek może przyjść nam medytacja, która wraz z umiejętnościami uważnego życia może redukować uczucie lęku związanego z FoMO (Milyavskaya, Saffran, Hope, Koestne, 2018).
Okazuje się, że warto również ćwiczyć umiejętność samowspółczucia, która pozwala niwelować negatywne wpływy FoMO (Barry i Wong, 2020). Dzięki niej czujemy się w większej łączności ze światem, potrafimy postrzegać niepowodzenia jako okazje do wzrostu oraz akceptować siebie i to co nam się przytrafia.

Czy jesteśmy zdani na fomo?

Potrzeba przynależności jest jedna z podstawowych potrzeb ludzkich, która była z gatunkiem ludzki od zawsze i pozwalała na przetrwanie. Różnimy się jednak pod względem nasilenia tej potrzeby. Pod tym względem FoMO nie wydaje się być czymś nowym. Wydaje się, że rozpowszechnienie nowych technologii jak internet czy smartfony tylko wyeksponowało zjawisko, które było zawsze obecne wśród ludzi.

FoMo może nam szkodzić, ale możemy je też wykorzystywać na swoją korzyść i umocnić istniejące relacje społeczne i zmniejszać nasze poczucie osamotnienia. Mamy również narzędzia w postaci umiejętności uważności i samowspółczucia, które pozwalają zniwelować negatywne uczucia związane z FoMO.

Literatura:
Alt, D., & Boniel-Nissim, M. (2018). Links between adolescents’ deep and surface learning approaches, problematic Internet use, and fear of missing out (FoMO). Internet interventions, 13, 30-39.
Alt, D., & Boniel-Nissim, M. (2018). Parent–adolescent communication and problematic internet use: The mediating role of fear of missing out (FoMO). Journal of Family Issues, 39(13), 3391-3409.
Barry, C. T., & Wong, M. Y. (2020). Fear of missing out (FoMO): A generational phenomenon or an individual difference?. Journal of Social and Personal Relationships, 37(12), 2952-2966.
Buglass, S. L., Binder, J. F., Betts, L. R., & Underwood, J. D. (2017). Motivators of online vulnerability: The impact of social network site use and FOMO. Computers in Human Behavior, 66, 248-255.
Denissen, J. J., Penke, L., Schmitt, D. P., & Van Aken, M. A. (2008). Self-esteem reactions to social interactions: evidence for sociometer mechanisms across days, people, and nations. Journal of personality and social psychology, 95(1), 181.
Jupowicz-Ginalska, A., Jasiewicz, J., Kisilowska, M., Baran, T., & Wysocki, A. (2018). FOMO. Polacy a lęk przed odłączeniem–raport z badań.
Lee, K. H., Lin, C. Y., Tsao, J., & Hsieh, L. F. (2020). Cross-Sectional Study on Relationships Among FoMO, Social Influence, Positive Outcome Expectancy, Refusal Self-Efficacy and SNS Usage. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(16), 5907.
Milyavskaya, M., Saffran, M., Hope, N., & Koestner, R. (2018). Fear of missing out: prevalence, dynamics, and consequences of experiencing FOMO. Motivation and Emotion, 42(5), 725-737.
Nadkarni, A., & Hofmann, S. G. (2012). Why do people use Facebook? Personality and Individual Differences, 52, 243e249.
Przybylski, A. K., Murayama, K., DeHaan, C. R., & Gladwell, V. (2013). Motivational, emotional, and behavioral correlates of fear of missing out. Computers in Human Behavior, 29(4), 1841-1848.
Rifkin, J., Cindy, C., & Kahn, B. (2015). Fomo: How the fear of missing out leads to missing out. ACR North American Advances.
Roberts, J. A., & David, M. E. (2020). The Social media party: fear of missing out (FoMO), social media intensity, connection, and well-being. International Journal of Human–Computer Interaction, 36(4), 386-392.
Seidman, G. (2013). Self-presentation and belonging on Facebook: How personality influences social media use and motivations. Personality and individual differences, 54(3), 402-407.
Wang, P., Xie, X., Wang, X., Wang, X., Zhao, F., Chu, X., … & Lei, L. (2018). The need to belong and adolescent authentic self-presentation on SNSs: A moderated mediation model involving FoMO and perceived social support. Personality and Individual Differences, 128, 133-138.