Zaburzenie osobowości z pogranicza, Borderline personality disorder BPD

Borderline, szczegółowe wyjaśnienie kryteriów, podtypy Millona, jak wspierać te osoby, jak zachować się w kryzysie samobójczym, jakie jest skuteczne leczenie

zaburzenie borderline

Ciekawe, że mamy na blogu tyle osobowości opisanych, a Zaburzenie Osobowości z Pogranicza, Borderline – czyli nasze sztandarowe zaburzenie wciąż nie doczekało się opracowania kompleksowego.
Jak widzicie, kiedy zaczęłam nadrabiać tę karygodną zaległość wyszła mi prawie książka 🙂 kto chce jeszcze więcej niech wpadnie na któreś z naszych szkoleń o BPD lub wykład otwarty dla wszystkich.

Oczywiście pominę większość psychoanalitycznych wstawek i skupię się na tym, co mówią badania oraz behawioryzm czy DBT.
Uwaga, ostatecznie musiałam niektóre kwestie pominąć, zostały bardzo obszernie opisane w oddzielnych artykułach i to oznaczam moim ulubionym kolorem różowym.

Zaburzenia Osobowości

Zaburzenia Osobowości to nie są jakieś problemy pierwszego świata, są tak samo problematyczne jak choroby somatyczne.

Oczywiście, że jakby bomby zaczęły lecieć nam na łeb, to byśmy się nie zastanawiali, czy ktoś się na nas krzywo spojrzał, lub że emocje mamy rozhuśtane. Tylko to żaden argument. To wypływa wprost z hierachii potrzeb. Wiadomo, że jak zagrożone jest moje bezpieczeństwo, moje życie, albo nie jadłam od tygodnia to mam inne priorytety niż zdrowie psychiczne. Nie znaczy to jednak że jestem zdrowa, po prostu najpierw muszę zjeść.

Zaburzenia osobowości mogą dotyczyć nawet 12%, czy wręcz w niektórych badaniach 15%! osób w ogólnej populacji,  czyli problem dotyczy więcej osób niż depresja i zaburzenia lękowe, które dotyczą 6%, a nawet cukrzyca typu 1, czy choroby układu krążenia po 3% w EU (Volkert, 2018). Niestety wciąż jest to problem bagatelizowany. Nie wpisany przez WHO do Global Burden of Disease, czyli badań nad globalnym obciążeniem chorobami.

Stąd nasz blog, czy nasza fundacja, bardzo chcemy pracować nad zmianą tego, nawet w nasz skromny sposób, edukując, mówiąc o tym.

Trudna diagnoza

Przede wszystkim musimy pamiętać, że osoby z BPD są bardzo zróżnicowane, nawet jeśli wykonacie test na naszej stronie, gdzie troszkę wyjaśniliśmy kryteria diagnostyczne, którymi kierujemy się przy diagnozie, ba! Nawet osoby z którymi pracujemy i które faktycznie mają diagnozę Borderline i które są z podobnych powiedzmy rodzin, czy w podobnym wieku, nadal są zupełnie różne.
Dlaczego?

256 kombinacji

Ponieważ sam układ kryteriów diagnostycznych- jest ich 9 – daje 256 kombinacji, a kiedy weźmiemy do tego bardzo częste współwystępowanie innych zaburzeń osobowości, oraz innych problemów (depresja, ADHD, zaburzenia lękowe, choroba dwubiegunowa, problemy lękowe, uzależnienia, to mamy naprawdę bardzo zróżnicowaną grupę.

Wywiad, diagnoza

Dlatego dokładną prognozę można podać dopiero po wywiadzie i diagnozie. Zupełnie inne szanse ma osoba z diagnozą borderline i osobowością zależną (około 16-50% osób z BPD) która dodatkowo cierpi na średniego nasilenia depresję, a zupełnie inne osoba, która ma borderline, a do tego dużo cech narcystycznych i histrionicznych plus silne uzależnienie od alkoholu.
W tym drugim wypadku osoba może nie przychodzić na spotkania, nie robić ćwiczeń itd.
Oczywiście nie musi tak być i wielokrotnie takie osoby również angażują się w zajęcia i są w stanie pracować nad sobą i się zmieniać, daję tylko przykłady.
Zresztą sami zobaczcie jak wysokie jest współwystępowanie dodatkowych zaburzeń:

Borderline Współwystępowanie Zaburzeń

Współwystępowanie zaburzeń jest bardzo wysokie, ale badania różnią się między sobą (jeśli znajdziecie więc inne procenty w pozostałych naszych artykułach to nic dziwnego). Liczebności opieram na 2 głównych źródłach, artykule w psychiatrictimes (z wieloma odniesieniami do literatury, wcięło źródło więc podaje blog który przekopiował) oraz dużym badaniu 34653 osób z 2008 roku, są to badania z USA. Nie mamy takich badań Polskich.

→jakiekolwiek zaburzenia afektywne (75-96%)
→zaburzenia depresyjne (71-83%)
→zaburzenia odżywiania (7-26%)
→zaburzenia związane z nadużywaniem substancji w tym alkoholu (50-72%)
→PTSD Zaburzenie Stresowe Pourazowe 25-58% (Scheiderer, 2015)
→wykorzystywanie seksualne w dzieciństwie, PTSD+BPD 36% (dwa razy więcej kobiet), wyłącznie BPD 18,43% (4 razy więcej kobiet), wyłącznie PTSD 19,52% (4 razy więcej kobiet) (Scheiderer, 2015)
→zaburzenia lękowe (88%)
→jakiekolwiek inne zaburzenie osobowości (73,9%) (Barrachina i wsp., 2011)
→unikające zaburzenie osobowości (43-47.4%)
→zależne zaburzenie osobowości (16-50.7 %)
→obsesyjno-kompulsyjne zaburzenie osobowości (18.2% – 25.7%)
→paranoiczne zaburzenie osobowości (13.7% – 30.3%)
→ADHD (33%) źródło

BPD częstość występowania w populacji

Jak często występuje zaburzenie osobowości z pogranicza?

W bardzo różnych badaniach, robionych przez różnych badaczy, w różnych populacjach,
tak, zgadliście, wychodzą różne wyniki.

5.9%?!

W badaniu na dużej próbie, aż 34481 osób, National Epidemiologic Survey on Alcohol and Related Conditions badacze uzyskali bardzo wysokie wyniki bo aż 5.9%  (Grant, 2008). Inni badacze te same dane przeanalizowali powtórnie, bardziej rygorystycznie i wyszło im, że 2.7% spełnia kryteria BPD (Trull, 2010).

Raczej 2%

Ja chciałabym opowiedzieć o innych, najciekawszych moim zdaniem badaniach (Have, 2016), gdzie sprawdzano dokładnie ilość cech borderline u poszczególnych osób. Przebadano 5303 osób w Holandii, była to więc próba reprezentatywna dla całej populacji.
Ze wszystkich badanych:

• 69.9 % nie miało żadnego kryterium borderline;
• 25.2 % miało 1-2 symptomy;
• 3.8 % miało 3-4 symptomy;
• 1.1% miało 5 lub więcej.

Biorąc to wszystko od uwagę współcześnie najbardziej konserwatywni badacze podają 1% inni 1-3% lub 2%.

Borderline częstość występowania w populacji klinicznej

Natomiast liczby te bardzo wzrastają, kiedy spojrzymy na populacje kliniczne. Niektórzy mówią, że to nawet połowa osób szukających pomocy psychologa (jednak sądzę, że mogą mieć na myśli, ogólnie, wszystkie zaburzenia osobowości, których w populacji jest 9-12%) (Volkert, 2018).

Badania wskazują że wśród osób szukających pomocy takich z BPD może być maksymalnie 27% (Korzekwa, 2008).

Borderline częstość występowania a unieważniająca kultura!

Bardzo ciekawą informację znalazłam ostatnio w książce: Personality DisorderFrom Evidence to Understanding mojego ulubionego badacza: Peter Tyrer. Pisała już o tym Linehan (2007), w skrócie że BPD jest pewnym rodzajem niedostosowania do naszej, indywidualistycznej kultury, która wmawia nam że wszystko da się racjonalnie ogarnąć (w tym emocje) i uważa zależność od relacji za coś patologicznego. Natomiast teraz mamy dowody. Ogólnie BPD jest obecne na całym świecie, tylko z różnym natężeniem. W najnowszych badaniach (Neacsiu i in., 2017, za Tyrer & Mulder, 2022) to od 0,7 do 3,9% u dorosłych.

BPD rzadziej występuje w „kulturze żeńskiej”

Co ważne w tych badaniach zauważono, że BPD rzadziej występuje w „kulturze żeńskiej” (np. Hiszpania) vs “kulturach męskich” (np. USA). Konkluzja była taka że kobiece społeczeństwa pozwalają na większą ekspresję emocjonalną dlatego są bardziej uprawomocniające. Podobnie częściej leczy się to jako zaburzenie w kulturze indywidualistycznej (9–27%) vs te ocenione jako kolektywistyczne/zbiorowe (1–8%). Nic dziwnego ponieważ w zbiorowej uważa się że wszyscy są wspólzależni i kładzie się nacisk na relację, w kulturze zachodniej odwrotnie tu kładzie się nacisk na niezależność.
Polska jest krajem ⇒ kultury zachodniej/indywidualistycznej kładącej nacisk na osiąganie statusu ⇒ umiarkowanej ekspresji emocji (Bartosik-Purgat, Schroeder, 2007)

Zdrowy Styl Osobowości Borderline, Ludzie Wrażliwi

Zaburzenia osobowości to nie jakiś wymysł, żeby wszystkich przyciąć do jednego wzorca. To jest zbiór zachowań, myśli, emocji, który powoduje ogromne cierpienie. Nieleczone borderline jest groźne, według niektórych badań:

2/3 cechy to za mało

Jednak to, że znajdziecie jedną, czy dwie cechy u swojego partnera, nie oznacza jeszcze, że ma borderline. Każde zaburzenie osobowości powoduje problemy w relacjach, poza tym również niekorzystne przywiązanie może sprawiać kłopoty. Zobaczmy więc jak zachowuje się osoba o stylu osobowości borderline, ale wciąż zdrowo funkcjonująca, czyli nie zaburzona. Tak też może, ale nie musi, zachowywać się osoba z BPD już po terapii.

Osobowość Na Wesołym Miasteczku

Jak pisze Millon są to ludzie wrażliwi, zmienni emocjonalnie, którzy żyją na huśtawce, raz na górze, raz na dole. Najważniejsza dla nich jest miłość, pełna namiętności, romantyczna, do utraty tchu! Tutaj lęk przed opuszczeniem też gra dużą rolę, dlatego bez wytchnienia szukają bliskości, bratniej duszy.

Ich doświadczenia są przede wszystkim emocjonalne, uczucia spontaniczne, kreatywne, tylko czasami tracą panowanie nad sobą – w przeciwieństwie do osób zaburzonych. “W towarzystwie są weseli i ujmujący, chętnie eksperymentują z rozmaitymi rolami i systemami wartości.” (Millon, 2005, s. 559).

Najtrudniejszych objawów borderline, tych które typowo bierzemy od razu na cel w terapii: tendencje samobójcze, samouszkodzenia, zachowania agresywne, dysocjacje, objawy paranoiczne tutaj nie ma. Pozostałe kryteria różnią się jednak tylko w natężeniu.

Osoba Wrażliwa

Osoba taka owszem jest podatna na zranienie i będzie interpretować różne drobne zachowania na swoją niekorzyść, ale powstrzyma się przed niekonstruktywnymi zachowaniami, przemyśli, porozmawia, albo odpuści.

Osoba zaburzona zrobi wszystko, by uniknąć opuszczenia, w tym celu może grozić, błagać na kolanach, osoba o tym stylu będzie jedynie wyczulona na sygnały opuszczenia.
Osoba z problemem ma burzliwe relacje, raz widzi kogoś jako demona, po chwili jako anioła, osoba o stylu owszem też troszkę się czasami pomiota, ale w dużo mniejszej amplitudzie i zawsze dostrzega, że jej relacje są dużo bardziej złożone, niż podpowiadają jej przejściowe stany emocjonalne (ma do nich większy dystans).

Nie wiem kim jestem

Osoba z BPD nie wie kim jest i to ją męczy, jej poczucie własnej wartości wciąż się zmienia, osoba o tym stylu ma otwarty umysł na wiele różnych stylów życia, wartości, jest gotowa do eksperymentowania i zamiast ją to bardziej gubić- wzbogaca to jej życie. Podobnie z impulsywnością, gubi ona osoby cierpiące z powodu borderline (np. długi, choroby weneryczne, rozstania, uzależnienia) natomiast osoba o tym stylu lubi mocniejsze wrażenia, czy spontaniczne akcje co sprawia że jej życie jest kolorowe i ciekawe.
Dramatyczność osób z BPD może być męcząca dla otoczenia, natomiast osoba o tym stylu zachowuje się tak rzadko, no chyba, że używa tego jako ubarwiacza swoich wesołych towarzyskich historyjek.

Pustka, cicha irytacja

Pustka wewnętrzna, zwykle odczuwana jako wieczna tułaczka samotnika u osób z BPD może prowadzić do samouszkodzeń, czy wręcz prób samobójczych, u tych ze stylem takiej osobowości do aktywnych poszukiwań towarzystwa czy kreatywnego wyrażania siebie.
Napady złości, czy stale odczuwana cicha irytacja charakterystyczna u niektórych osób z zaburzeniem osobowości z pogranicza u osoby pozostającej w normie to mniejsza odporność na frustrację i ogólna większą wrażliwość i intensywność przeżywania.
Według współczesnych badań (Wall, 2018) osoba taka różni się od osoby z borderline również tym, że docenia swoją wrażliwość, rozumie swoje emocje, ma spójną tożsamość i jest pogodzona ze swoją przeszłością (o ile w ogóle kiedykolwiek pogodzona nie była).

Borderline Kryteria Diagnostyczne

Przyjrzyjmy się teraz dokładnie kryteriom diagnostycznym w DSM IV (nie zmieniły się drastycznie w DSM 5). Niektóre z tych kryteriów zostały dokładnie opisane w oddzielnych artykułach.

Kiedy będziecie się zastanawiać czy może dotyczą was te cechy pamiętajcie, że musicie brać pod uwagę ostatnie 5 lat swojego życia, sytuacje te powinny się objawiać w wielu relacjach nie tylko w jednej i powodować faktyczne i dojmujące cierpienie.

1. Dominujący wzór niestabilności związków i relacji, obrazu siebie i uczuć oraz wyraźnie zaznaczonej impulsywności, mający początek we wczesnym etapie życia dorosłego i obecny w wielu dziedzinach życia, wskazywany przez 5 (lub więcej) z poniższych kryteriów:

Nie opuszczaj mnie…

• Rozpaczliwe próby uniknięcia opuszczenia– rzeczywistego lub wyobrażonego (bez prób samobójczych i samouszkodzeń, te są w innym miejscu)

Czyli że często masz poczucie, że bliska osoba cię opuści, zniknie z twojego życia, albo że coś jest nie tak, że coś się zepsuło w relacji, coś na bank nie gra. Może się wydawać, że pojawia się to znikąd; może to wynikać z tego, że ktoś nie odbiera telefonu, dziwnie się patrzy, napisał innego niż zwykle smsa, zapomniał o spotkaniu.

Tutaj osoba może robić różne mniej lub bardziej subtelne rzeczy:

• Grozić, że coś sobie zrobi;
• sugerować, że tego nie wytrzyma;
• błagać, żeby ktoś został, klękać, szlochać;
• robić strajk głodowy (Millon);
• skrajnie dostosowywać się, by ta druga osoba jak najwięcej czasu spędzała z nią/nim;
• kiedy bliskiej osoby nie ma, wpada w panikę i dzwoni raz za razem (nie może się powstrzymać), jedzie do tej osoby do domu, może też śledzić, wysyłać mnóstwo wiadomości, tracić kontrolę nad swoim zachowaniem;

Pytamy się kogo dotyczą takie zachowania. Mogą wielu osób, nie tylko osoby partnera, ale również rodziców, przyjaciół. Na przykład, kiedy przyjaciółka dłużej nie odpisuje, zaczynam myśleć, że coś chyba źle powiedziałam wczoraj i już moje myśli nakręcają się w tą stronę:
na bank jest źle, pewnie woli Anię, pewnie ją straciłam, co ja teraz zrobię?
I kupuję jej prezent, bo w mojej głowie ona już mnie porzuciła, albo przestaję się odzywać, bo to i tak już nie ma sensu, lub dzwonię z awanturą jak ona mogła mnie tak potraktować… każdy scenariusz jest możliwy.

Anioł, czy demon?

• Wzorzec niestabilny i intensywnych relacji interpersonalnych, które cechuje naprzemian skrajne idealizowanie i dewaluowanie innych

Nie dziwi więc, że relacje są zupełnie burzliwe i niestabilne pełne wzlotów i upadków. Ni stąd, ni zowąd osoba może dojść do wniosku, że najlepsza przyjaciółka jest jednak zupełnie beznadziejna. Zwykle dzieje się tak po kłótni, albo kiedy kwasy interpersonalne się nagromadzą i lęk przed konfrontacją stanie się zbyt ciężki do udźwignięcia. Niekoniecznie jednak osoba z BPD musi zdawać sobie sprawę z tego. Dopóki nie nauczy się swoich emocji, może to być z jej perspektywy niezrozumiałe. Potem emocje się odwrócą i przyjaciółka znowu będzie najwspanialsza na świecie.

W tym kryterium szukamy albo jednej dłuższej relacji gdzie idealizacja i dewaluacja nastąpiła przynajmniej dwa razy albo kilku krótszych.
Z mojego doświadczenia u pacjentów z zaburzeniem narcystycznym, kiedy ktoś spadnie z piedestału już na niego nie wraca.
U osób z BPD w zależności od aktualnego nastroju możesz być aniołem lub diabłem.

Radzenie sobie z Dewaluacją

Dlatego uważam, że tak dobrze jest wiedzieć jaką się ma diagnozę choćby znając to kryterium możesz pamiętać, że następnym razem, kiedy przechodząc koło Biedronki wpadnie ci do głowy myśl:

Nie no ta Anka to jest beznadziejna natychmiast musze do niej zadzwonić i powiedzieć jej żeby spadała z mojego życia jak najszybciej!

Masz zatrzymać się powiedzieć sobie: stop ani drgnij, wziąć 3 głębokie oddechy, pomyśleć jeszcze raz i przypomnieć sobie, żeby nie podejmować impulsywnych decyzji. Potem zrewidować sobie ten pomysł następnego dnia, najlepiej konsultując sprawę z Mądrym Umysłem.

z partnerem trudniej

Przy takim podejściu to kryterium przestanie być aktualne dość szybko, przynajmniej jeśli chodzi o przyjaciół. Z partnerami romantycznymi jest niestety zwykle trochę trudniej (większe emocje).

Czasami zdarza się też, że osoba nie ma nikogo innego, tylko i wyłącznie osobę partnera. Całe jej życie opiera się na nim, czy na niej.
Jeśli weźmiemy pod uwagę, że osoby z borderline mają również pozabezpieczne przywiązanie, a duża część z nich lękowo-zaobsorbowane jest to zrozumiałe.

Wyobraźcie więc sobie sobie sytuację, że osoba z czarno białym spojrzeniem na świat pokłóci się, czyli ma przekonanie, że to już koniec, nigdy się nie pogodzą. W związku z tym zostaje sama, z niczym, bo przecież nie ma żadnych znajomych, żadnej siatki społecznej. To duże niebezpieczeństwo, cały świat nagle jej się zawala. Zostaje sama, jak małe dziecko, które zgubiło się na lotnisku.

Tożsamość – Kim jestem?

• Zaburzenie tożsamości znaczący i trwały brak stabilności obrazu czy poczucia ja

W adolescencji budujemy swoje JA, swoją tożsamość i możemy być trochę zagubieni, szukający odpowiedzi na pytanie kim jestem albo kim chcę być?

Natomiast osoba z borderline jest zagubiona bardzo i jest to dla niej bardzo bolesne. Takie elementy jak:

• poczucie własnej spójności,
• poczucie odrębności od otoczenia,
• poczucie ciągłości,
• poczucie niezmienności.

Mogą być dla tej osoby niemożliwe do osiągnięcia, nawet w takich – zdawałoby się – fundamentalnych obszarach jak: tożsamość seksualna, zawodowa, religijna. Możemy mieć tutaj skrajne wahania:
Na przykład kogoś, kto w ciągu kilku lat był homo, hetero i biseksualny na zmianę. Osobę, która próbowała wielu religii albo skrajnie różnych zawodów i w każdy się zaangażowała. Osoby z BPD często bardzo się angażują (czarno-białe podejście wszystko albo nic).

Chwiejne poczucie wartości

Innym objawem niespójnego JA jest rozhuśtane poczucie własnej wartości: osoba raz uważa, że jest osobą dobrą, łagodną, delikatną, innym razem złą, zepsutą do szpiku kości.

Niektóre osoby męczy to, że nie wiedzą jakimi są kobietami, mężczyznami, czy jakie mają wartości.
Czy jestem kobietą wampem? ubieram się wyzywająco i tak zachowuję? pożeram mężczyzn?
albo nie? jestem ciepła, strażniczka ogniska domowego, kobieta-sport, dresik, bieganie, maratony?

Czy chcę iść w konsumpcjonizm? wydawać całą tą kasę? nic nie robić? przehulać wszystko, czasami tak żyję. Potem mnie to nudzi, stwierdzam, nie, trzeba pracować, zakładam garnitur i zaharowuję się po 12 godzin dziennie.

To zupełnie nie dziwi, jeśli pamiętamy o tym, że tożsamość budujemy na podstawie preferencji, a te określane są emocjami. W związku z tym jeśli moje emocje się skrajnie zmieniają, to za tym moje preferencje, dzisiaj lubię to, jutro zupełnie coś innego. Dlatego nie wiem co lubię, czego chcę, co mi się podoba, a stąd już blisko do zaburzenia tożsamości (Linehan, 1993)

Burzliwe życie

Czasami jest tak, że te role zmieniają się z dnia na dzień, czy sezonowo. Równie często jest to dostosowywane do aktualnego partnera, dopasowane do jego oczekiwań.

Rozerwane historie życia, rozstania, przeprowadzki, nagłe, zaskakujące zwroty akcji, mniej lub bardziej egzotyczne historie i podróże.

Nie wiem kim jestem. Strasznie mnie to męczy… 

To typowy refren w każdej z tych historii

Impulsywność – Już, teraz, natychmiast!!!

• Impulsywność w conajmniej 2 potencjalnie szkodliwych dla jednostki obszarach aktywności (np. wydawanie pieniędzy, seks, nadużywanie substancji psychoaktywnych, nieostrożna jazda, napady obżarstwa)

Co do seksu to chciałabym podkreślić, że na pewno nie mówimy tutaj o tak zwanym uzależnieniu od seksu. Wyłącznie o trudnościach z kontrolowaniem swoich impulsów i to w połączeniu z używkami. Niebezpieczny seks, czyli taki, który zdarza się na 1 randce wbrew mojej woli (bo jestem impulsywna/ny) albo taki bez zabezpieczenia, który może prowadzić do chorób przenoszonych drogą płciową.

Jeśli chodzi o jedzenie, nie jest tak, że jeśli zjesz opakowanie czekoladek i lody raz na jakiś czas to już jest to objadanie, nawet jeśli zdarza ci się to częściej niż być chciał/a. Problemy z bulimią, czy objadaniem faktycznie dotyczą wielu takich osób, ale jeśli chcesz wiedzieć jak to wygląda to tutaj pisałam o tym.

Również wydawanie pieniędzy, pójście na zakupy i wydanie za dużo – rozumiem, że pewnie chcesz mieć większą kontrolę, ale to kryterium mówi o szkodliwości. Czyli dostaję wypłatę i wydaję 1/3 na kieckę, mam ogromny debet na koncie, w szafie pełno ciuchów z metkami, wciąż nie starcza mi do pierwszego itp. To są poważne problemy przez które pakuję się w kłopoty.

Jeżdżę niebezpiecznie samochodem, szybko i nie liczę się z zasadami, znakami, przepisami, jak wariat pędzę przed siebie. Substancje może łatwiej zrozumieć, reguluję sobie emocje alkoholem, narkotykami. Jest mi ciężko, nudno, smutno, w towarzystwo czuję się drętwo – bum piję, albo zażywam, by było mi łatwiej.

Przypominam, osoba musi zaliczyć 2 takie rzeczy i faktycznie musi to być problematyczne. Powodować znaczne cierpienie!

Samouszkodzenia i Samobójstwa

• Powtarzające się zachowania, gesty lub groźby samobójcze bądź samookaleczenia

Samouszkodzenia!

Samookaleczenia to retro sformułowanie – współcześnie mówimy o samouszkodzeniach, by uniknąć: nieprecyzyjności, sensacyjności i stygmatyzacji tego określenia. Samouszkodzenia to zwykle drobne nacięcia poza tym osoby samouszkadzają się również w inny sposób (przypalanie, bicie). Pamiętajmy, ludzie robią to, by poradzić sobie z emocjami. Choć dla nas może być to nieakceptowalne i oczywiście że pracujemy nad tym od razu w terapii, to jest to metoda radzenia sobie.

Groźby Samobójcze- Nie przeżyję tego

Co do gróźb samobójczych, no tak, kiedy mówisz:

Jeśli wyjedziesz na weekend to ja tego nie przeżyję, więcej mnie nie zobaczysz (złowieszczym głosem, sugerując, że coś sobie możesz zrobić)- jest to grożenie samobójstwem.
Ja już tak nie będę dłużej żyć, nie zobaczysz mnie jutro – to grożenie samobójstwem.

Zabije się, jeśli odejdziesz…

Uwaga, te emocje, przeżycia są prawdziwe, w ten sposób odróżniamy je od innych zaburzeń osobowości.
Na przykład osoba psychopatyczna również może straszyć samobójstwem, kiedy chcemy od niej odejść, jednak to właśnie wtedy mówimy o manipulacji. Psychopata może robić to wyłącznie po to, byśmy zostali.

Typowa osoba z borderline bardzo cierpi, nie wyobraża sobie życia bez nas.

Oczywiście czasami osoba może mieć obydwa te zaburzenia, to się zdarza, poza tym jak wspominałam w tym filmiku, jeśli jesteś nieszczęśliwy w związku, masz prawo zadbać o siebie. Tutaj wyjaśniam to diagnostycznie. Chciałabym również podkreślić, że grożenie samobójstwem jest absolutnie nieakceptowalne i jak mawia Marsha Linehan:

A więc jeśli zdarza ci się tak mówić- przestań! Nikt nie może być Twoim zakładnikiem, tym bardziej zakładnikiem miłości!
Udaj się po pomoc, z pewnością potrzebujesz jej, by nauczyć się regulować emocje.

Perspektywa Osoby z Borderline dotycząca myśli samobójczych

• Dla osoby z BPD ból codziennej egzystencji jest ogromny. Myśli o samobójstwie, rozbudowane fantazje dają ulgę. Osoby mogą mieć bardzo rozbudowane i szczegółowe wizje, często romantyczne, jak to będzie wyglądało. Rozmyślają o tym, piszą listy, planują pogrzeby, by poczuć ulgę od wszechogarniającego cierpienia. Częstym elementem fantazji są ludzie, którzy wreszcie zrozumieją jak bardzo im było ciężko.
  Zwykle myślą o śmierci od młodości. Czyli w sytuacji problemowej, żeby ból się skończył, jako rozwiązanie odpalają tego typu myśli 🙁  To tak jak osoby bez tego zaburzenia myślą czasami: a może by to wszystko rzucić i wyjechać w Bieszczady?  
• Osoby z borderline mogą być również wzmacniane w takich zachowaniach: nikt nie zwraca na nie uwagi, chyba, że mówią o samobójstwie, wtedy wszyscy nagle się nimi opiekują ⇒ efekt, będą to powtarzać.
  Czy to znaczy, że manipulują? NIE! to znaczy, że każdy potrzebuje akceptacji, ciepła, uwagi i opieki i trzeba mu ją dać ZANIM zacznie mówić o takich skrajnych rzeczach.
• Bo jeśli żyjecie w rodzinie skrajnie unieważniającej w której mówicie: zabiję się, a rodzina wam odpowiada: daj spokój- gdybyś chciała sobie coś zrobić to byś o tym nie mówiła, albo za cykor jesteś; albo ignorują was zupełnie…
  Wtedy natychmiast biegnijcie do psychologa albo centrum kryzysowego!
  Zresztą zawsze idźcie po pomoc, jeśli macie myśli samobójcze!

Komunikaty Samobójcze: Karetka

Kiedy osoba z BPD wychodzi z zaburzonego środowiska w nowe, zdrowe, często nie zdaje sobie sprawy, jak strasznie niszczące mogą być tego typu, skrajne komunikaty dla jej relacji.

Kiedy mówi: nie chcę żyć, jutro mnie nie będzie i przestaje odbierać telefon może to być dużo słabszy komunikat z jej perspektywy niż dla drugiej osoby.

Jednak to żaden argument, ponieważ nigdy nie wiemy kto samobójstwo popełni, a kto nie.

Dlatego właśnie wzywamy w takiej sytuacji karetkę!

• po 1. nie wiemy, co się stanie, 8-10% osób z borderline umrze śmiercią samobójczą! (Oldham, 2006)
• po 2. tylko w ten sposób osoba zrozumie, że traktujemy ją jako osobę oraz takie komunikaty bardzo poważnie: Uprawomocnienie
• po 3. dajemy jasny sygnał jak bardzo wypalające dla nas i niszczące dla naszej relacji są to komunikaty (jeśli się często powtarzają rzecz jasna).
  Komunikujemy: troszczę się o Ciebie, boję się o Twoje życie, to dla mnie poważna sprawa, dlatego wzywam karetkę, chcę żebyś żył/a!

Jeśli ktoś bliski takie rzeczy ci mówi, porozmawiaj i powiedz, że od dzisiaj zawsze będziesz dzwonić po karetkę, jeśli usłyszysz komunikat o samobójstwie.

Równie ważnym jednak jest, by udzielać osobie wsparcia! Komunikaty tego typu świadczą o ogromnym cierpieniu i konieczna jest pomoc. 

Co NIE jest groźbą samobójczą?

Mówienie: mam myśli samobójcze, wolałabym zniknąć, nie daję już rady, ledwo ciągnę, bardzo mi ciężko, myślę o zabiciu siebie i potrzebuję pomocy.

Wiele też zależy też od tonu, i od tego jak osoba się zachowuje. Ktoś może przecież powiedzieć: nie dam już rady, ale mrocznym, złowieszczym tonem (a my wiemy z poprzednich rozmów, że ma środki i plany jak to zrobić).

Emocje, Trąba Powietrzna

• Niestabilność emocjonalna spowodowana silną reaktywnością nastroju (np. silne stany dysforyczne, wrażliwość lub lęk, trwające zwykle kilka godzin, rzadko dłużej niż kilka dni)

Cóż emocje osoby z borderline zasługują na oddzielny, wyczerpujący artykuł, tymczasem przedstawiam sprawę w skrócie w oparciu o niesamowite badania (Ebner-Priemer, 2015), które pierwsze zbadały kompleksowo emocje BPD według wszystkich trzech kryteriów przedstawionych w teorii biospołecznej Linehan w 1991. Badaczka uważa, że typowe w dysregulacji emocji borderline, które to jest źródłem wszystkich innych problemów życiowych tych osób są trzy cechy:

1. Wysoka Wrażliwość Emocjonalna

Osoba szybko reaguje i niewiele jej trzeba by zareagowała, inna osoba zignorowałaby jakąś sytuację, ale osoba wrażliwa jest bardziej podatna na zranienie. Krzywe spojrzenie, dwuznaczne słowo, brzydka pogoda, to wszystko może zepsuć nastrój osobie z BPD.

2. Silne Reakcje

Reakcje często są skrajne, życie pełne jest dramatów, drobne zawstydzenie tutaj może być głębokim upokorzeniem, lekki niepokój napadem paniki, równie jednak łatwo osoba ulega entuzjazmowi może być idealistyczna i bardzo zaangażowana w różne akcje społeczne.

Niestety pozytywne zdarzenia są dużo gorzej zapamiętywane, stąd osoby postrzegają swoje życie jako dużo gorsze, smutniejsze niż jest w istocie.

3. Powolny Powrót do Emocjonalnego Poziomu Wyjściowego 

Emocje są długotrwałe, osoba dość długo dochodzi do siebie. Emocje generalnie trwają dość krótko (do kilku minut) więc chodzi tu raczej o nastrój i procesy ruminacji, zamartwiania oraz meta emocje (emocje z powodu emocji) jednak ostatecznie efekt jest taki, że np. osoba z borderline może sesję terapeutyczna przeżywać nawet kilka dni.

Poziom wyjściowy, emocjonalna baza również jest wyższa, w skali do 10 wynosi 4 (u normalsów* 0) dlatego tak ważne są wszystkie ćwiczenia relaksacyjne, wizualizacje relaksujące czy medytacja, która z czasem może to zmienić.

Pustka

• Przewlekłe poczucie pustki

To jest chyba najbardziej enigmatyczne kryterium diagnostyczne. Jest również bardzo ważnym, ponieważ pustka jest niebezpiecznym objawem. Koreluje z tendencjami samobójczymi, samouszkodzeniami, hospitalizacjami, zwolnieniami z pracy.

W dodatku dotyczy aż do 3/4 pacjentów z Borderline, ale jest objawem transdiagnostycznym, pojawia się również w innych problemach:

• depresji,
• problemach lękowych,
• PTSD,
• zaburzeniu osobowości narcystycznej i antyspołecznym.

Odsyłam do innego artykułu o pustce, tutaj powiem w skrócie, że pustka to: poczucie samotności, niespełnienia, odczucie bycia pustym, wydrążonym wewnątrz, bycia zmuszanym do życia, odłączonym od świata, nieobecnym we własnym życiu.

Złość

• Nie adekwatna, silna złość lub trudności z jej opanowaniem (np. częste wybuchy złości, stałe odczuwanie gniewu, wielokrotne bójki)

Ponieważ osoby nie potrafią regulować emocji, cierpią zwykle z powodu wielu meta emocji, czyli emocji z powodu emocji. Częstą meta emocją może być złość, albo wstyd, który jednak również kończy się atakowaniem (wygląda więc podobnie do złości). Na przykład jeśli wychowam się w środowisku, które uczy mnie, że lęk jest czymś dla słabeuszy mogę mieć za taki ciąg:

lęk→złość
lęk→wstyd→atak

Natomiast sama złość również może być częstą emocją w BPD, w przeciwieństwie do zaburzeń dwubiegunowych, gdzie częściej mamy zmiany od euforii do depresji, w BPD mamy zmiany od depresji do złości (dysforii).

Dysocjacja i lęk

Marsha Linehan przestrzega jednak przed interpretacjami milczenia, czy innych niezrozumiałych zachowań jako związanych ze złością i podkreśla, że równie często osoby z BPD mogą mieć duży problem z wyrażaniem złości. Zachowania interpretowane przez tradycyjnych terapeutów jako atakujące są tak naprawdę związane z dysocjacją lub lękiem. (Linehan, 2007)

Coraz bardziej jest również znane powiązanie wybuchowego typu BPD ze współwystępowaniem ADHD, wyższa impulsywność u tych pacjentów i jeszcze większa dysregulacja emocji (Ferrer, 2010).

Paranoja i Objawy Dysocjacyjne

• Przemijające objawy paranoiczne lub poważne objawy dysocjacyjne jako reakcja na stres

To jest dość trudny punkt ponieważ może wymagać różnicowania z osobowością paranoiczną a nawet schizofrenią. Może to być kłopotliwe w niektórych wypadkach, jeśli nie mamy dużego doświadczenia klinicznego. Różnica będzie taka, że u osób z zaburzeniem granicznym objawy paranoiczne występują przejściowo i tylko w sytuacji stresu, dotyczą jeden maks dwóch obszarów życia, ponadto są raczej realistyczne, osadzone w rzeczywistych zdarzeniach lub totalnie fantastyczne. Niestety, badania na temat myślenia u osób z BPD są skąpe, stare i na małych grupach badawczych, stąd trzeba je traktować z dystansem.

Fantazje

W badaniach Zanarini (Zanarini, 1990), wśród 50 pacjentów fantastyczność myślenia prezentowała się następująco:

• magiczne myślenie (u 34% pacjentów),
• poważna przesądność (30%),
• szósty zmysł (30%),
• telepatia (14%),
• nawracające iluzje (24%),
• nieurojeniowe paranoje (100%)

Dysocjacja

Dysocjacja to kolejne ważne kryterium, może skomplikować leczenie. U osób z borderline zwykle są to (Priebe, 2014):

• depersonalizacja (np. moje ciało nie należy do mnie);
• derealizacja (świat jest nierzeczywisty);
• brak czucia emocji (nic nie czuję);

Są to bardzo nieprzyjemne objawy, osoby mogą “radzić sobie” z nimi za pomocą samouszkodzeń.

Innym problemem jest upośledzone uczenie się podczas dysocjowania.

Kiedy uczymy się umiejętności na spotkaniach indywidualnych, czy grupowych, a osoba dysocjuje, albo robimy ekspozycję w przypadku terapii traumy mogą to być działania nieskuteczne. Często najpierw musimy ogarnąć dysocjacje.
O dysocjacji bardzo dokładnie piszemy tutaj.

Paranoja

Tutaj mamy stany quasi psychotyczne, czyli przejściowe paranojki – myśli najczęściej związane z sytuacjami interpersonalnymi. Osoba wchodzi na imprezę i ma poczucie, że wszyscy gadają o niej, bo wcześniej pokłóciła się z osobą, która organizuje to przyjęcie. Trudniejsza rozmowa z terapeutą nie została dogłębnie wyjaśniona i osoba jest pewna, że późniejszy brak smsa z przypomnieniem o wizycie oznacza, że ich relacja jest popsuta i “nie do uratowania” (a tak naprawdę terapeuta zapomniał już o sprawie i o smsie). Natomiast sprawę da się wyjaśnić, a relację naprawić.

W przypadku osobowości paranoicznej, sytuacja może się pogarszać – podejrzenia będą się jątrzyć jak zanieczyszczona rana, ostatecznie sytuacja może być nie do uratowania. W osobowości paranoicznej osoba będzie też zauważać drobne zachowania jako zagrażające, brak buźki w wiadomości, spojrzenie spod brwi, nie potrzebuje do tego stresu, jest taka na codzień.

Millon pisze o osobach paranoicznych, że w przeciwieństwie do osób z BPD (Millon, 2005, s. 596) “robią wrażenie sztywnych i chcą, by inni zostawili je w spokoju. (…) Osoby (BPD) czasem są skłonne do oskarżania samych siebie, (…) paranoiczne zawsze oskarżają innych.

W niektórych badaniach wskazuje się, że szczególnie osoby z BPD, które doznały ciężkich traum mogą być podatne na stany psychotyczne w ogóle (Glaser 2010), czy halucynacje i omamy (np. głosy) natomiast są w stanie dostrzec, że są to fenomeny umysłu, oddzielne od nich, egodystoniczne (Paris, 2010).

Osobowość Borderline: Podtypy Millona

“Mówiąc ogólnie, każdy wzorzec osobowości, który stawia innych ludzi w centralnym punkcie życia jednostki, związany jest z ryzykiem rozwoju zaburzenia osobowości z pogranicza. Przemożne pragnienie magicznej fuzji z kimś, kto wesprze człowieka emocjonalnie i zaspokoi każdą jego potrzebę (…) Diagnozę znacznie rzadziej otrzymują mężczyźni kompulsyjni, sadystyczni, paranoiczni, częściowo też i narcystyczni, u których dogmatyzm, poczucie moralnej wyższości lub megalomania sztucznie wzmacniają spójność „ja”.” (Millon, 2005 s. 562)

Autor podkreśla również, że może być więcej kombinacji niż te przez niego wymienione, ja chciałabym dodać o tym co mówią inni badacze, a także to, co wynika z teorii biospołecznej Linehan.

Wchodzimy w relacje, żeby regulować swoje emocje, nieefektywna separacja od rodzica, albo przeklejanie się z relacji w relację, po to by wejść w “magiczną fuzję” wynika właśnie z tego, że osoba totalnie nie radzi sobie z emocjami, impulsami i poczuciem wszechogarniającej pustki. Czasami jedyny moment, kiedy chwilami czuje ulgę, kiedy złapie minutę normalności jest ta chwila, kiedy przytuli ją partner i powie “wszystko będzie dobrze”.

Każdy Człowiek Żyje Najlepiej Jak Potrafi!

Chciałabym też dodać, że nie podobają mi się pewne oceniające określenia tego autora i że każdy nawet z tych typów ma pozytywne cechy- skąd to wiem? Bo my, wszyscy ludzie mamy w sobie pokłady dobroci. Niestety -jeśli od małego nas bito, wykorzystywano seksualnie, ignorowano, nie kochano, krytykowano, zawstydzano, to może potrzebujemy przewodnika, by wrócić do siebie.

Pewnie musimy się też nauczyć jak radzić sobie z trąbą powietrzną, z tsunami emocji, które porywa nas tak, że stajemy się chwilowo niepoczytalni. Więc proszę weźcie pod uwagę, że te typy pokazują tylko te rzeczy negatywne, ale każda z tych osób ma też zalety!

Osobowość z Pogranicza: Zniechęcona

• Zniechęcona: (borderline +cechy zaburzeń osobowości unikającej, depresyjnej lub zależnej). Nieasertywna, ulega wpływom, wierna, uważa się za bezbronną i bezradną, może być zalękniona i stale przygnębiona.

Tutaj mamy osobę, która tak jak osoba zależna czy unikająca jest pełna lęku, dlatego potrzebuje kogoś kto będzie chronił ją przed światem zewnętrznym (1 lub 2 osoby). Będzie podporządkowywać się tym osobom, by mieć ich wsparcie. Może żyć na ich koszt, polegać we wszystkim na nich, życie i najdrobniejsze zadania, ją przerastają, np. zadzwonienie do urzędu, załatwienie sprawy na poczcie, pójście do lekarza.

Zwykle bardzo zależna emocjonalnie od osoby do której się przywiąże, wobec tego wszystko zależy od tej jednej osoby. Boi się, że kiedy ta osoba zniknie, jej świat rozpadnie się. Dlatego często skupia się na swoim lęku przed porzuceniem, brakiem poczucia bezpieczeństwa, niepewności. W skrajnych stanach depresji może wręcz wymagać, by inni opiekowali się nią jak dzieckiem.

Również tożsamość podporządkowuje tej jednej osobie, stapia się z nią, często upodobniając się do niej. Mam chłopaka który lubi mecze, jasne- już biegnę po szalik; nowy chłopak lubi gry- oczywiście przyrosłam do konsoli; narzeczony biega maratony- od rana trenuję z nim zachwycona. Z tymże nie po to by wygrać! Nie lubię rywalizacji, jestem absolutnie potulna i lojalna, nie mogę go przecież stracić, bez niego sobie nie poradzę!

Czym jest Autodestrukcja?

Zanim przejdziemy do kolejnego typu, to muszę tutaj stanowczo przerwać, bo pojawiają się u Millona terminy przeze mnie uznawane za obelżywe (to taki inside joke). Wiecie, gdyby ten artykuł powstał tylko na Millonie, to bym was odesłała do książki i tyle. Natomiast ja się nie zgadzam do końca z nim, bo wiecie przecież, że moją świętą trójcą jest Nauka, Behawioryzm oraz Linehan. Więc pogadajmy o autodestrukcji, autoagresji, nieuświadomionych zamiarach i tego typu bzdurach. Manipulację już wyczerpująco pisałam, a nawet przy okazji uzupełniłam i odświeżyłam.

Definicje autodestrukcji

Na początek przyjrzyjmy się malowniczemu terminowi autodestrukcja, kilka definicji:

książkowa: dążenie do zniszczenia samego siebie; synonimy: samozagłada, samozniszczenie, autoagresja;
definicja psychologiczna: zachowanie, które bezpośrednio lub pośrednio zagraża zdrowiu lub życiu człowieka, a podejmowane jest dobrowolnie i intencjonalnie. Według teorii psychodynamicznych jest coś takiego jak autoagresja pośrednia — np. złe odżywianie się, nadużywanie alkoholu i innych używek, ryzykowny seks i uwaga: prowokowanie innych do zachowań agresywnych wobec siebie, czyli klasyczne obwinianie ofiary. To ostatnie chciałabym żebyście natychmiast wyrzucili z pamięci, nie, nie i nie!

To, że ktoś nie radzi sobie z emocjami, albo woli uwagę negatywną, niż obojętność = czyli wolę, żeby ktoś na mnie wrzeszczał, czy nawet mnie uderzył niż mnie ignorował – to jeszcze nie znaczy, że jest to jakaś nieświadoma autodestrukcja, tylko zwyczajny stary behawioryzm, Przeciwieństwem miłości nie jest bowiem nienawiść tylko obojętność właśnie. Są więc osoby, które będą prowokować- bo w ten sposób zyskują uwagę.

Cóż, ja jednak wolę wyjaśnienia proste, na zasadzie brzytwy okhama. Mamy coś takiego jak dysregulacja emocji, czuję się źle, a jak zjem, czy napiję się alkoholu- czuję się lepiej- dlatego kiepsko się odżywiam, czy popadam w uzależnienia. Mamy masę badań które pokazują dlaczego osoby dokonują UWAGA samouszkodzeń (tutaj zobaczcie dlaczego). Nie samookaleczeń, nie są to akty autoagresji, ludzie robią to głównie po to, by lepiej się poczuć. Może to również prowadzić do uzależnienia, bo wydzielają się naturalne opioidy w organiźmie. Czasami ludzie robią to automatycznie (niech wam będzie nieświadomie) ale często też zupełnie świadomie regulują sobie na wyżej wymienione, szkodliwe sposoby nastrój. Nie widzę powodu, żeby osoby, które i tak ledwo wiążą koniec z końcem dodatkowo obciążać brzemieniem takich pejoratywnych terminów jak autodestrukcja, no ale cóż, ja tego nie wymyśliłam, więc wracamy do Millona.

Osobowość z Pogranicza: Autodestrukcyjna

• Autodestrukcyjna: (borderline +cechy zaburzenia osobowości depresyjnej). Skupiona na swoim cierpieniu, zgorzkniała i ponura, pełna napięcia i frustracji, nie jest w stanie się podporządkować czy nawiązać z innymi przyjacielskiej, ciepłej relacji, bardzo samotna, zagrożona samobójstwem.

Osoby autodestrukcyjne nie potrafią znaleźć swojego miejsca w życiu, w którym poczułyby się choć trochę u siebie. Kiedyś mogły być towarzyskie, dostosowane, ale z czasem coraz bardziej ponure, zgorzkniałe, depresyjne, nie radzą sobie ze swoją zależnością i lękiem przed samodzielnością. Powierzchownie wydają się grzeczne, pełne szacunku, a nawet miłe, ale to tylko chłodna, sztuczna maska i to wyłącznie dla np. swojego szefa. Pod spodem czai się ogromny konflikt, zaprzecza swojej zależności, braku asertywności, samodzielności, dlatego w końcu wybucha, wszem i wobec gorzko żali się na niesprawiedliwe traktowanie, bycie niedocenianym. On tak się poświęca, jest tak pilny, tak bardzo się stara, tak bardzo się podporządkował, jest taki lojalny- a nikt tego nie dostrzega. Wie, że w przyszłości będzie jeszcze gorzej, bo ludzie tylko go rozczarowują, zawsze.

Pojawiają się objawy z ciała, mogą być migreny, bóle brzucha, pleców (dowolne problemy fizyczne i choroby psychosomatyczne). Depresja, stałe napięcie wewnętrzne pogłębiają się. Nie radzą sobie z tym, próbują uzyskać opiekę i wsparcie innych, co może być dla opiekunów na dłuższą metę wypalające, szczególnie że często są też oskarżani o złe intencje, bo osoba ta może być też momentami bardzo podejrzliwa.

Osobowość z Pogranicza: Impulsywna

• Impulsywna (borderline +cechy zaburzenia osobowości histrionicznej lub antyspołecznej). Goni za chwilowymi przyjemnościami, powierzchowna, roztargniona, zwariowana, uwodzicielska; “bojąc się kogoś utracić, staje się niespokojna, potem posępna i drażliwa; może mieć skłonności samobójcze.” (Millon, 2005, s. 561)

Tutaj mamy osobę, która może seksualizować swoje relacje, czyli zrobi wszystko, by całą uwagę skupiać na sobie roztaczając swój czar, będzie flirtować, uwodzić, starać się, by każdy patrzył tylko na nią/niego. Jeśli to się nie udaje, może też posuwać się do zachowań nieodpowiedzialnych, szalonych, bo wyprowadza je to z równowagi.

Nic dziwnego, wychowały się w domach pełnych chaosu, gdzie jedynym sposobem, by rodzice zwrócili na nie uwagę były właśnie albo jakieś wybryki, dramaty, czy sukcesy w stereotypowych rolach kobiety/mężczyzny. Na przykład długotrwała uwaga mamy, kiedy córce udało się uwieść nauczyciela, jako super zabawny “numer” i anegdotki do opowiadania w towarzystwie. Czy świetny wybryk syna, który zamknął pokój nauczycielski od zewnątrz i dopiero jak nauczyciele zaśpiewali zbereźną piosenkę to ich wypuścił (zupełnie to teraz wymyślam). Mogło być też tak, że byli ignorowani, ale jak np. były już nimi problemy nie do zignorowania, np. nastoletnia ciąża, aresztowanie, to nagle rodzice się reflektują, biorą za siebie (na chwilę) i poświęcają dziecku troskę i czas.

Te osoby mają okresy euforii, kiedy wszystko idzie po ich myśli, a potem popadają w gorsze stany, kiedy tracą na przykład związki, czy sukcesy zawodowe. Potrzebują też stałej rozrywki, nagród z zewnątrz, ciągłych atrakcji, bo bardzo szybko się nudzą. Podobnie traktują swoich bliskich- jako źródło rozrywki: baw mnie- to ich dewiza, kiedy to się nie dzieje mogą stawać się rozdrażnione.

Osoby bardziej antyspołeczne oczywiście nie są wstanie przewidzieć konsekwencji swoich działań i co i raz pakują się w kłopoty, społeczne zasady i konwenanse mają w głębokim poważaniu. Millon uważa, że dodatek zaburzenia borderline sprawia, że wszystkie strategie typowo histrioniczne, czy antyspołeczne stają się mało skuteczne i dlatego osoby skazane są na frustrację swoich potrzeb, a co za tym idzie rozczarowania, “dłuższe okresy pozbawienia upragnionego bezpieczeństwa, obezwładniające poczucie beznadziejności i depresję.” (Millon, 2005,  s.564)

Osobowość z Pogranicza: Drażliwa

• Drażliwa (borderline +cechy zaburzenia osobowości negatywistycznej) Pesymistyczna, nastawiona anty, pasywnie agresywna, niecierpliwa, obrażalska, przekonana o własnej racji, oporna na autorytety, przekorna, nie wybacza, nie odporna na frustrację, problemy z empatią- skupiona na własnym cierpieniu.

To taka osoba, która nigdy nie zaznała miłości, czy poczucia bezpieczeństwa w swoim życiu, a nawet nie poczuła, że jej potrzeby mogą być zaspokojone. Zawsze czuła się niepewnie w swoich relacjach, jakby stąpała po cienkim lodzie, jakby zawsze była na cenzurowanym. Często były wciągane w walkę między członkami rodziny, albo czuły, że rodzeństwo jest dużo lepiej traktowane od nich. Od tamtej pory nie potrafią odpuścić pielęgnowanej w sobie zawiści i żalu 🙁

Nie znoszą osób od których są w jakikolwiek sposób zależni, tych których czują, że muszą żebrać o miłość czy sympatię. Jest to tym bardziej trudne, że ich upór może znacznie utrudnić wejście w proces terapii. Tylko jeśli uda się zbudować relację opartą na zaufaniu (co jest bardzo trudne) istnieje jakaś szansa, że ta osoba, która straciła już cała nadzieję i zwykle obwinia innych o swoje problemy zacznie wprowadzać jakieś zmiany w swoje życie. Są to osoby narzekające i ponure, podchodzące do innych ludzi bez współczucia za to komentujące każdy sukces z zawiścią i poczuciem niesprawiedliwości.

Głośno wyrażają swoje niezadowolenie i skargi na całe życie, przeszłość, teraźniejszość i przyszłość potrafią wybuchnąć szczególnie na najbliższych (bo zwykle to ich obwiniają za swój stan). Potem z kolei jest im wstyd i zaczynają siebie obwiniać, błagają o przebaczenie. Mogą też cierpieć na różne problemy somatyczne, chroniczne zmęczenie, łaknąć uwagi i wsparcia innych.

Skąd się bierze zaburzenie Borderline?

Mamy na ten temat oddzielne artykuły i tak już tutaj jest epopeja, więc skrócę o ten dział. Na tym blogu, omawiamy wyłącznie teorię biospołeczną Linehan, inne teorie możecie poszukać w internecie:

1. teoria biospołeczna
2. rodzina osoby z borderline
3. PTSD w borderline

Nastolatki

Mamy już tonę danych na temat tego, że diagnoza nastolatków jest ważna i potrzebna, a także stabilna w czasie pisała o tym Anita. Trudnością pozostają niektóre kryteria w diagnozie nastolaktów ze względu na to, że nie znają one dobrze siebie. Choćby kryterium dotyczące burzliwych relacji czasami trudne do zdiagnozowania, jeśli nie miały jeszcze związku. Może to powodować, że diagnoza obejmie tylko osoby o najbardziej wyraźnych objawach.

Na pewno nie jest tak, że każdy nastolatek jest trochę borderline. Będziemy jeszcze pisać o tym oddzielne artykuły.

Psychoterapia, nauka

Aktualnie NICE, czyli The National Institute for Health and Care Excellence, Narodowy Instytut Zdrowia w UK, który ustala rygorystyczne standardy opieki medycznej opartej na najlepszych dowodach naukowych wskazał jedynie DBT jako terapię wystarczająco udowodnioną. Szczególnie dla kobiet z BPD, które się samouszkadzają.

NICE udostępnia również protokół postępowania dla klinicystów, jak powinna wyglądać terapia (w tym np., że powinien prowadzić ją zespół, że powinna trwać conajmniej rok i wiele innych cennych wskazówek).

Mamy wiele badań, które pokazują skuteczność terapii DBT w różnych populacjach. Żadna inna terapia nie ma tak wielu badań skuteczności w tak wielu różnych problemach współwystępujących i w tylu różnych krajach.

Mówi się również o wstępnie dobrych wynikach badań terapii opartej na mentalizacji, czy terapii schematów.

Psychoterapia, porady Millona

“Kategoria osobowości z pogranicza nie jest tak jednorodna, jak inne zaburzenia osobowości i dlatego trudno prowadzić terapię wyłącznie na podstawie rozpoznania osobowości z pogranicza jako takiej.” (Millon, 2005)

Co to znaczy? Jak widzieliście w opisach podtypów, których jest o wiele więcej niż te wymienione borderline może bardzo różnie się manifestować, niektóre jego postacie będą trudniejsze do wyleczenia niż inne. Dlatego tak ważna jest pełna diagnoza SCID, samo borderline nic nam nie mówi. Niejednokrotnie ktoś przychodził z diagnozą BPD a wychodził z DPD, dlaczego tak się dzieje? Ponieważ wielu specjalistów zna najlepiej zaburzenie osobowości z pogranicza i stosuje wyłącznie tą diagnozę na podstawie samej rozmowy.

Millon również pisze o tym, że wsparcie telefoniczne jest ważne, jednak z czasem musi być wycofywane. Co jednak zrobić, kiedy pacjent czuje się przez nas upuszczony z tego powodu? To bardzo trudna sytuacja, kiedy osoba dzwoni po wsparcie, uprawomocnienie, a my musimy odmówić. Millon uważa, że wtedy musimy podkreślić, że przecież nie chodzi o to by Pani/Pan chodził do mnie do końca życia i uzależnił się od relacji z terapeutą. Wsparcia trzeba szukać we własnym środowisku, to byłoby wysoce nieetyczne gdybym to ja zastąpiła osobie z którą pracuję przyjaciół, rodzinę, partnera… W DBT robimy to trochę inaczej, ale to historia na inny odcinek 🙂

Osobowość Borderline, Rokowanie

W zamierzchłych czasach uważano, że zaburzenie to jest nieuleczalne. Trudno powiedzieć skąd tego typu przekonania? Może to dlatego, że wszystkich trudnych pacjentów wrzucano do jednego pojemnego worka z etykietą border (sic!)? Dzisiaj wiemy, że to są totalne bzdury, że jest to wręcz dobra diagnoza (z dobrym rokowaniem).

• Badania (Zanarini, 2003), nad pacjentami z największą ilością kryteriów BPD, wyłącznie hospitalizowanymi, po 2 latach 34.5% było w remisji, po 6 latach 68, 6%.
• 85% pacjentów BPD po 10 latach nie spełnia więcej niż 2 kryteria borderline (remisja) (Gunderson, Stout, McGlashan, 2011)
• więcej badań o rokowaniach

Filmy o borderline godne polecenia

Niestety znam tylko takie gdzie pokazane są ekstremalne przypadki tego zaburzenia, ale pewnie ciężko jest pokazać te mniej widowiskowe.
Mamy oczywiście Girls Interupted, gdzie uwaga borderline ma WINONA RYDER! Angelina ma antyspołeczne zaburzenie osobowości.
Mamy Silver Linings Playbook (2012) Poradnik pozytywnego myślenia, bardzo polecam ten film:

i mój ulubiony, choć dla ludzi o stalowych nerwach i na pewno pokazujący ciężką postać borderline. Gia Carangi, pierwsza super modelka. Dziewczyna z wieloma dodatkowymi problemami, bo mamy też uzależnienie, dość powszechną w tej populacji metodę radzenia sobie z emocjami, pustką i poczuciem odrzucenia, a na końcu wyniszczającą chorobę.

Na poniższym fragmencie widać jak może wyglądać związek z taką osobą. Marzy mi się, kiedyś skomentowanie tych filmów urywkami na youtube, bo naprawdę jest co komentować. To bardzo smutny film pokazujący całą rozpacz tej dziewczyny i jej zagubienie, widać to nawet na tym skrawku poniżej; kryterium: rozpaczliwe próby uniknięcia opuszczenia:

*normals osoba bez zaburzenia psychicznego, osoba z grupy porównywanej w badaniach wyłoniona z populacji a nie spełniająca żadnych kryteriów zaburzenia psychicznego; wybaczcie mi te wrzutki, ale nie jestem w stanie przez tysiące słów nie wtrącić żadnego luzackiego terminu. Naprawdę nie zamierzam nikogo urazić, bo to bardzo fajne być normalsem i przecież wszyscy biegamy po terapiach, żeby takim normalsem się stać, jest to więc w istocie ogromny komplement.

Cześć! to ja – Vivian. Zaczęłam ten blog i staram się pisać jak najczęściej albo publikować artykuły innych naszych autorów. Na emocje.pro nie mamy żadnych reklam i to się nie zmieni.
Pisanie czy publikowanie takiego artykułu zajmuje mnóstwo czasu i energii, dlatego proszę Cię śledź nasze konta społecznościowe i w ten sposób okaż swoje wsparcie dla naszych działań.
To naprawdę ważne, bo coraz mniej ludzi czyta a młode osoby oglądają głównie filmy, ewentualnie skróty na instagramie. Z większą ilością followersów będziemy w stanie dotrzeć do tych młodych osób (np. linki na instagramie można umieszczać od 10 000 fanów).
Mimo ogromnej ilości czytelników bloga nasze konta (FaceBook, youtube, spotify) są wciąż mizerne – naprawdę potrzebujemy Twojej pomocy.
A poniżej wszystkie nasze linki i konta:

źródła:

Biskin, R. S., Paris, J. (2013). Comorbidities in Borderline Personality, Psychiatric Times.
Barrachina, J., Pascual, J. C., Ferrer, M., Soler, J., Rufat, M. J., Andión, O., … Pérez, V. (2011). Axis II comorbidity in borderline personality disorder is influenced by sex, age, and clinical severity. Comprehensive Psychiatry, 52(6), 725–730. doi:10.1016/j.comppsych.2010.11.009
Bartosik-Purgat, M., Schroeder, J., 2007. Polskie społeczeństwo w świetle “wymiarów kulturowych” europejskiego rynku. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica, 209 Unia Europejska w gospodarce światowej, s. 205–221.
Ebner-Priemer, U. W., Houben, M., Santangelo, P., Kleindienst, N., Tuerlinckx, F., Oravecz, Z., . . . Kuppens, P. (2015). Unraveling affective dysregulation in borderline personality disorder: A theoretical model and empirical evidence. Journal of Abnormal Psychology,
Ferrer, M., Andión, Ó., Matalí, J., Valero, S., Navarro, J. A., Ramos-Quiroga, J. A., … Casas, M. (2010). Comorbid Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder in Borderline Patients Defines an Impulsive Subtype of Borderline Personality Disorder. Journal of Personality Disorders.
Glaser, J.-P., Van Os, J., Thewissen, V., & Myin-Germeys, I. (2010). Psychotic reactivity in borderline personality disorder. Acta Psychiatrica Scandinavica
Gunderson JG, Stout RL, McGlashan TH, Shea MT, Morey LC, Grilo CM, Zanarini MC, Yen S, Markowitz JC, Sanislow C, Ansell E, Pinto A, Skodol AE. Ten-year course of borderline personality disorder: psychopathology and function from the Collaborative Longitudinal Personality Disorders study. Arch Gen Psychiatry. 2011
Have, Margreet & Verheul, Roel & Kaasenbrood, Ad & Van Dorsselaer, Saskia & Tuithof, Marlous & Kleinjan, Marloes & Graaf, Ron. (2016). Prevalence rates of borderline personality disorder symptoms: A study based on the Netherlands Mental Health Survey and Incidence Study-2.
Klonsky E., David, May, Alexis, Glenn, Catherine. (2012). The Relationship Between Nonsuicidal Self-Injury and Attempted Suicide: Converging Evidence From Four Samples.
Klonsky ED. What is emptiness? Clarifying the 7th criterion for borderline personality disorder. J Pers Disord. 2008
Matthies, S. D., & Philipsen, A. (2014). Common ground in Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) and Borderline Personality Disorder (BPD)-review of recent findings. Borderline personality disorder and emotion dysregulation.
Marilyn I. Korzekwa, Paul F. Dell, Paul S. Links, Lehana Thabane, Steven P. Webb, (2008), Estimating the prevalence of borderline personality disorder in psychiatric outpatients using a two-phase procedure, Comprehensive Psychiatry.Grant BF, Chou SP, Goldstein RB, Huang B, Stinson FS, Saha TD,
Oldham, J. M. (2006). Borderline Personality Disorder and Suicidality. American Journal of Psychiatry,
Price, Stephanie & Mahler, Heike & James Hopwood, Christopher. (2019). Subjective Emptiness: A Clinically Significant Trans-diagnostic Psychopathology Construct.
Smits, M. L., Feenstra, D. J., Bales, D. L., de Vos, J., Lucas, Z., Verheul, R., & Luyten, P. (2017). Subtypes of borderline personality disorder patients: a cluster-analytic approach. Borderline Personality Disorder and Emotion Dysregulation.
Smith SM, Dawson DA, Pulay AJ, Pickering RP, Ruan WJ. (2008) Prevalence, correlates, disability, and comorbidity of DSM-IV borderline personality disorder: results from the Wave  2 National Epidemiologic Survey on Alcohol and Related Conditions. J Clin Psychiatry.
Trull, T. J., Jahng, S., Tomko, R. L., Wood, P. K., & Sher, K. J. (2010). Revised NESARC personality disorder diagnoses: Gender, prevalence, and comorbidity with substance dependence disorders. Journal of Personality Disorders.
Volkert, J., Gablonski, T., & Rabung, S. (2018). Prevalence of personality disorders in the general adult population in Western countries: Systematic review and meta-analysis. The British Journal of Psychiatry,
Wall, Kiana & Kalpakci, Allison & Hall, Karyn & Crist, Nicholas & Sharp, Carla. (2018). An evaluation of the construct of emotional sensitivity from the perspective of emotionally sensitive people. Borderline Personality Disorder and Emotion Dysregulation.
Zanarini MC, Frankenburg FR, Hennen J, Silk KR. (2003) The longitudinal course of borderline psychopathology: 6-year prospective follow-up of the phenomenology of borderline personality disorder.
Zanarini MC, Gunderson JG, Frankenburg FR. (1990) Cognitive features of borderline personality disorder. Am J Psychiatry.
Scheiderer, E. M., Wood, P. K., & Trull, T. J. (2015). The comorbidity of borderline personality disorder and posttraumatic stress disorder: revisiting the prevalence and associations in a general population sample. Borderline personality disorder and emotion dysregulation, 2, 11. doi:10.1186/s40479-015-0032-y

książki:

Linehan (2007), Zaburzenie Osobowości z Pogranicza, WUJ
Theodore Millon, Roger Davis, Zaburzenia Osobowości we współczesnym świecie, Instytut Psychologii Zdrowia, Warszawa, 2005
Paris J., (2010) Treatment of Borderline Personality Disorder A Guide to Evidence-Based Practice, Guilford Press.
Kathlen Priebe, Christian Stiglmayr, Christian Schmahl. (2014) Dissoziation: Theorie und Therapie. Springer.
Tyrer, P., & Mulder, R. (2022). Personality Disorder: From Evidence to Understanding. Cambridge University Press.

inne:

Lista Kontrolna Zaburzenia Osobowości z Pogranicza (BPD): ocena psychometryczna i struktura czynnikowa w próbie klinicznej i nieklinicznej