Muszę i powinnam = wina i wstyd

Jak radzić sobie ze wstydem i poczuciem winy, kiedy mamy poczucie, że nasze zachowanie odbiega od naszych wartości.

no przecież mogłam to przewidzieć

„Powinnam postąpić inaczej”

„Powinnam wiedzieć, że tak to się skończy”

„Powinnam lepiej się przygotować”

„Jak mogłam się tak zachować”

„Nie należy się tak zachowywać”

Musisz, Powinieneś, Powinnaś

Brzmi znajomo? Od najmłodszych lat dostajemy od świata komunikat „musisz” „powininnaś”. Być może słyszałaś to tak często, że wkodowało się to w twój system wartości, powstały zasady, które porządkują twoje życie i określają cię jako osobę. Nie zawsze jednak postępujesz zgodnie z nimi. Czasami jesteś zbyt zmęczona by odebrać telefon od przyjaciółki, mimo, że uważasz, że przyjaźń polega na byciu dla drugiej osoby, kiedy ta tego potrzebuje. Zdarzyło ci się upić na imprezie, a przecież powinnaś zachowywać się jak dama. Czasami zostajesz chora w łóżku, zamiast iść do szkoły lub pracy, a przecież powinnaś być pracowita i zawsze dawać radę.

powinności a rzeczywistość

Ta rozbieżność, która pojawia się między tym, co musisz lub powinnaś zrobić, a tym, co rzeczywiście robisz najczęściej prowadzi do poczucia winy a nawet wstydu. Możesz mieć poczucie, że zrobiłaś coś złego (poczucie winy), jesteś nieadekwatna, czujesz się zła, beznadziejna (to już wstyd). Uczucia te wynikają najczęściej z wysokiej poprzeczki jaką sobie stawiasz i rygorystycznego podejścia do swojej osoby. Trudno się ich pozbyć, sprawdzić co inni myślą o takiej sytuacji, bowiem najczęściej wstyd pozostaje w ukryciu. Możesz obawiać się, że bliscy skrytykują twoje zachowanie a nawet cię odrzucą, więc zostajesz ze swoim problemem sama.

Jak radzić sobie z poczuciem winy i wstydem

Warto przyjrzeć się poczuciu winy i wstydu i sprawdzić, czy przypadkiem nie oceniasz się zbyt surowo i nie karzesz się zbyt mocno za to co się stało. Co możesz zrobić?

Przyjrzyj się powadze sytuacji . Warto zadać sobie pytanie na ile ta sytuacja wpłynie na moje życie? Jakie będzie miało znaczenie, że tak się zachowałam w dłuższej perspektywie – za rok, dwa? Czy moi bliscy oceniliby moje zachowanie równie surowo jak ja?
Określ stopień swojej odpowiedzialności w danej sytuacji. Warto zrobić listę czynników, które przyczyniły się do powstania danej sytuacji i nadać im rangę. Pozwoli to spojrzeć na problem w szerszej perspektywie.
Przerwij milczenie. Porozmawianie o tym co się stało z bliską osobą lub terapeutą. Może okazać się, że zamiast zakładanej krytyki otrzymasz zrozumienie i wsparcie.
Wybacz sobie i daj sobie prawo do słabości. Każdemu zdarza się złamać zasady i postąpić niewłaściwie. To, że zachowałaś się źle nie oznacza, że jesteś złą osobą. Przypomnij sobie sytuacje, w których zachowałaś się zgodnie ze swoim systemem wartości. Zastanów się co byś powiedziała swojej przyjaciółce w takiej sytuacji?
Napraw szkody. Jeśli uważasz, że twoje zachowanie skrzywdziło inne osoby, zawsze warto o tym porozmawiać i przyznać się do błędu. Być może poprosisz o wybaczenie albo ustalicie wspólnie co możesz zrobić, by poprawić relację między wami.

koniecznie przeczytaj dokładniejszy artykuł bo poczucie winy to jednak co innego niż wstyd.

Na podstawie: Umysł ponad nastrojem, Padesky, Greenberg.