wstyd, borderline i działanie przeciwne do emocji

Wstyd i borderline idą w parze

Zaburzenie osobowości z pogranicza charakteryzuje się między innymi dużą wrażliwością i silnym odczuwaniem emocji. Wśród obiegowych opinii szczególną uwagę zwraca się na złość. Jednak to intensywny wstyd jest typową emocją w BPD.

Wstyd u osób z BPD

Klinicyści twierdzą, że poczucie wstydu u osób z zaburzeniem osobowości z pogranicza ma charakter wszechogarniający, jednak przeprowadzono niewiele badań dotyczących tego zagadnienia. W 2005 roku naukowcy przeprowadzili badania mające na celu porównanie intensywności odczuwania wstydu u osób z BPD, fobią społeczną i w grupie bez zaburzeń. Wyniki wskazywały, że odczuwanie tej emocji u osób z osobowością chwiejną emocjonalnie jest nie tylko wyższe niż u osób zdrowych, ale też wyższe niż u tych, które cierpią z powodu fobii społecznej.
Wydaje się, że poczucie wstydu odgrywa niemałą rolę w zachowaniach samobójczych, które w grupie osób z BPD są 50 razy częstsze niż u osób zdrowych (10% osób z BPD umiera w wyniku samobójstwa).
W 1998 r. Laster w wyniku swoich badań zauważył, że wyższy poziom lęku wiązał się z wyższym ryzykiem samobójstwa (kontrolował przy tym takie zmienne jak płeć, wiek, poziom depresji). W wyniku badań podłużnych nad odczuwaniem emocji dwójka badaczy Tangney i Dearing w 2002 roku ogłosiła, że wrażliwość jeśli chodzi o odczuwanie wstydu u uczniów klasy 5 odgrywała istotną role w podejmowaniu późniejszych prób samobójczych u młodych dorosłych. W 2002 roku badania Browna pokazały, że poczucie wstydu u osób, które już mają za sobą próbę samobójczą, są predyktorem kolejnej próby samobójczej podjętej w ciągu 12 miesięcy od zadeklarowania silnego odczuwania tej emocji.

Co z tym wstydem?

W związku z powyższymi wynikami badań, a także licznymi obserwacjami terapeutów pracujących z osobami z BPD zaczęto kłaść duży nacisk na redukcję intensywności odczuwania poczucia wstydu przez pacjentów.
Okazało się, że techniką, która daje wspaniałe rezultaty jest umiejętnośś działania przeciwnego do emocji. Działanie odwrotne do emocji wypracowuje się poprzez osłabiebie pierotnego, mającego miejsce pod wpływem emocji zachowania, a wzmocnienie tego, które wydaje się zupełnie odwrotne do emocji. W przypadku stosowania tej techniki do działań pod wpływem poczucia wstydu, zastosowano dwie modyfikacje.

Działanie przeciwne/odwrotne do wstydu

Po pierwsze ustalono kryteria, kiedy wstyd jest uzasadniony, ma swoje poparcie w faktach. Są to 2 sytuacje:

• kiedy ktoś nie działa zgodnie z wartościami Mądrego Umysłu, na przykład jestem głęboko wierząca, ale uprawiam seks pozamałżeński, albo jestem ateistką (i to dla mnie ważne) ale idę na mszę z rodziną, bo nie chcę, żeby mieli pretensje.
• kiedy działanie powodowałoby szkodę lub odrzucenie,  (gdyby wyszło na jaw), na przykład okradam organizację, która zajmuje się schroniskami dla zwierząt, a w niej pracuję, kiedy wyjdzie to na jaw, zostanę wyrzucona z tej organizacji.

W przeciwnym razie odczuwanie emocji nie ma potwierdzenia w faktach. Wstyd nie jest również uzasadniony, kiedy jest poparty faktami, ale jednocześnie jest:

• nadmierny
• chroniczny
• prowadzi do zachowań problemowych

Po drugie, ze względu na kompleksowość tej emocji, definiowanie, co jest uzasadnione, a co nie w przypadku tej emocji, może być bardzo indywidualne, zaleca się więc, by działanie odwrotne do wstydu było definiowane indywidualnie, a nie na zasadzie wszystko pasuje do każdego.

Poczucie wstydu na wymiarze behawioralnym nakazuje schować się, zamknąć w sobie, zniknąć lub nawet umrzeć. Na wymiarze poznawczym zwykle powoduje samoobwinianie się za zaistniałą sytuację. Wycofywanie się, chowanie, unikanie- wszystkie te działania, jeśli mamy pracować ze wstydem, muszą byś odwrócone. W ich miejsce należy wypracować, mając z tyłu głowy indywidualne podejście, nowe zachowania, które są przeciwieństwem wymienionych. Zwykle cała procedura obejmuje pięć kroków.

1. Zidentyfikowanie, co wywołuje poczucie wstydu u pacjenta.
2. Sprawdzenie, czy emocja ta pasuje, czy nie pasuje do faktów i czy jest, czy też nie jest usprawiedliwiona.
3. Pokazanie pacjentowi, jak wygląda u niego poczucie wstydu.
4. Jeśli wstyd nie pasuje do faktów/nie jest uzasadniony, należy zredukować zachowania zgodne z kierunkiem działania emocji i wzmocnić te przeciwstawne.
5. Jeśli wstyd pasuje do faktów i jest uzasadniony osoba powinna dokonać naprawy sytuacji (przeprosić zadośćuczynić, pracować nad sobą.

Praca nad poczuciem wstydu u pacjentów z BPD, biorąc pod uwagę wskaźnik samobójstw jest kluczowa. Liczba badań mówiąca o wstydzie jako głównej emocji u osób cierpiących na zaburzenie osobowości z pogranicza, wskazuje, że nie należy odstawiać jej na boczny tor, zajmując się głównie złością i napadami gniewu.