Pracoholizm, współwystępowanie, konsekwencje, leczenie

Praca ponad siły może być normalnym zjawiskiem

Dla wielu osób praca jest integralną oraz znaczącą częścią życia, która zapewnia poczucie bezpieczeństwa finansowego i przyczynia się do rozwoju tożsamości osobistej. Dla wielu osób jest również miejscem spełniania swoich potrzeb i realizowania się. Angażowanie się w ciężką i wymagającą pracę jest zazwyczaj doświadczane w jakimś momencie życia i jest uważane za zupełnie normalne zjawisko. Na przykład, większość ludzi angażuje się w pracę „ponad siły” kiedy zakłada swoją firmę lub gdy zaczyna nową pracę, w której chce się wykazać, lub która wymaga nabycia wielu nowych umiejętności. Czy można nazwać to już uzależnieniem? Zdecydowanie nie! Ludzie mogą pracować wiele godzin nie uzależniając się od pracy. Dlatego też pracoholizm rozumiany jako rodzaj uzależnienia behawioralnego, należy odróżnić od normalnej pracy w nadzwyczajnym wymiarze.

Czy to Pracoholizm? Definicje pracoholizmu

Pracoholizm został zdefiniowany przez naukowców jako „nadmierna koncentracja na pracy, napędzana niekontrolowaną motywacją do pracy oraz inwestowanie tyle czasu i wysiłku w pracę, że szkodzi to innym ważnym obszarom życia”. Oznacza to, że życie zaczyna być zdominowane przez prace, poświęcana jest jej coraz większa ilość czasu, zaniedbywane są inne czynności i przyjemności.

Konsekwencje pracoholizmu

Z czasem pojawiają się także nieprzyjemne konsekwencje, takie jak utrata znajomych, pogorszenie relacji w rodzinie czy utrata zdrowia. Griffiths podkreśla, że problem, który możemy nazywać uzależnieniem, zaczyna się wtedy, gdy pojawia się fiksacja na danej czynności, w tym wypadku pracy, która jest źródłem negatywnych konsekwencji w różnych sferach funkcjonowania. W przypadku różnego typu uzależnień behawioralnych, konsekwencje te mogą być odmienne.

Mimo dowodów brak diagnozy

Pomimo rosnących dowodów naukowych na występowanie pracoholizmu, nadal nie jest on uwzględniany jako jednostka diagnostyczna ani w DSM-V ani ICD-10. Według twórców DSM nie ma jeszcze wystarczających i jednoznacznych dowodów, które wskazywałyby, że uzależnienia behawioralne inne niż hazard i gry komputerowe w sieci można zdefiniować jako zaburzenia psychiczne i przypisać im konkretne kryteria diagnostyczne.

Przymus Pracowania

Pomimo to, uzależnienie od pracy, powszechnie znane jako pracoholizm, zyskało w ostatnich dziesięcioleciach dużą uwagę mediów społecznościowych, menedżerów i naukowców.
Po raz pierwszy terminu tego użył w literaturze Oates (1971), aby opisać osoby, które mają niekontrolowaną potrzebę i przymus pracy. Od tego czasu powstało wiele różnych konceptualizacji pracoholizmu.

Zaburzenie Obsesyjno Kompulsyjne

Na przykład, chociaż pracoholizm nie może być zdiagnozowany jako zaburzenie psychiczne, Robinson (1998) zdefiniował go jako pewien rodzaj zaburzenia obsesyjno – kompulsyjnego przejawiającego się jako nadmierne poświęcenie prac

Według Vodanovicha i Piotrowskiego (2006) zanim rozwinie się pełnoobjawowy pracoholizm, już na wcześniejszych etapach istnieją zachowania pracoholistyczne, które mogą negatywnie wpływać na wzorzec pracy i życia osobistego, ale zachowania te nie wpływają jeszcze na ogólny stan zdrowia. W miarę ich trwania jednak nasilają się tendencje pracoholistyczne, a nadmierne zaangażowanie w pracę zaczyna zakłócać codzienne życie.

Nieprzerwana Praca

Ci, którzy cierpią na to wieloaspektowe zaburzenie, pracują nieprzerwanie, wykraczając poza wymogi finansowe i związane z pracą, aby uniknąć poczucia winy lub niepokoju związanego z niepracowaniem. To co odróżnia pracoholizm od bardzo silnego zaangażowania się w pracę to inwestowanie w pracę nadmiernego wysiłku i czasu, niezależnie od rodzaju wykonywanej pracy lub organizacji dla których praca jest wykonywana, co wiąże się z zaniedbywaniem innych sfer życia.

Praca kontroluje życie

Pracoholizm można przyrównać do innych uzależnień, ponieważ objawy w nim występujące są bardzo podobne do występujących w innego typu problemach. Różnica polega przede wszystkim na tym na czym skupiana jest cała uwaga i co zaczyna kontrolować życie osoby uzależnionej. I tak w przypadku uzależnienia od alkoholu będzie to alkohol w przypadku uzależnienia od hazardu, hazard, a w przypadku uzależnienia od pracy, praca.

Objawy Pracoholizmu

Podstawowe objawy uzależnienia z odniesieniem do pracoholizmu. Za: Andreassen, C. S., & Pallesen, S. (2016). Workaholism: An addiction to work. In Neuropathology of drug addictions and substance misuse (pp. 972-983). Academic Press.

Typologie pracoholizmu

Scott i in. (1997) wyróżnił trzy rodzaje pracoholików w oparciu o ich wyjściową strukturę osobowości:

pracoholik kompulsyjny, który wykazuje elementy zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego, niezdolny do oderwania się od pracy pomimo uznania jego szkodliwego charakteru, odczuwa prawdziwy niepokój, jeśli praca zostanie przerwana;
pracoholik perfekcjonista – również nosi oznaki zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego i jest niezwykle skoncentrowany na szczegółach do tego stopnia, że centralny punkt zadania zostaje utracony lub ukończenie zostaje opóźnione przez niezdolność do delegowania pracy;
pracoholik zorientowany na osiągnięcia – ciężko pracuje ze względu na ogromne dążenie do sukcesu i chęć szybkiego awansu.

Typ ostatni jest uważany za „dobry” rodzaj pracoholizmu, podczas gdy dwa poprzednie są uważane za „złe”. Wszystkie trzy typy pracują ponad to, co jest wymagane, ale różnią się rodzajem motywacji do spędzania nadmiernej ilości czasu i energii na pracy, a także ich hipotetycznych wyników.

5 rodzajów pracoholizmu:

Robinson (2013) przedstawia podobną typologię. Proponuje pięć rodzajów pracoholizmu:

bulimiczny pracoholik, który wykonuje pracę doskonale lub wcale;
nieustępliwy pracoholik, który jest zmotywowany do osiągania celów w jak najkrótszym czasie, nie może przestać pracować;
rozkoszujący się pracoholik, który ma obsesję na punkcie szczegółów i uważa, że wszystko, co nie jest doskonałe, jest niedopuszczalne;
pracoholik z deficytem uwagi, który staje się znudzony i niespokojny i nieustannie poszukuje nowych projektów;
pracoholik, który ma kompulsyjną potrzebę pracy dla innych i dla ich dobrego samopoczucia.

Zaharowuję się, ale się nie cieszę

Zgodnie typologią zarówno Scotta jak i Robinsona pracoholicy mogą wykazywać mieszany wzór, w którym objawy nie wykluczają się wzajemnie.
Większość typologii, które można znaleźć w literaturze, w tym wspomniane powyżej, nie ma dobrze ugruntowanych podstaw teoretycznych i empirycznych. Jednak badania znalazły poparcie dla rozróżnienia między pracoholikami, którzy lubią swoją pracę, a tymi, którzy jej nie lubią. Te dwa typy często są nazywane entuzjastycznymi i nieentuzjastycznymi pracoholikami.

Entuzjastyczni pracoholicy zazwyczaj wykazują wysoki poziom zaangażowania w pracę (niezdolność do oderwania się od pracy), popęd do pracy (wewnętrzny przymus do pracy) i przyjemność z pracy (satysfakcja z pracy), podczas gdy nie entuzjastyczni pracoholicy wykazują ten sam wzorzec, ale niski poziom przyjemności z pracy. Wielu badaczy uznało tę taksonomię za znaczącą i zastosowało ją we własnych badaniach. Jednak niektórzy uczeni twierdzą, że ten podział odzwierciedla różnicę między „pracoholizmem” a „zaangażowaniem w pracę”, a nie dwie odmiany pra

Skąd się bierze pracoholizm?

Czynniki dyspozycyjne.

Obecnie, nadal brakuje wyjaśnień neurobiologicznych podstaw pracoholizmu, chociaż neurobiologia jest często wykorzystywana podczas wyjaśniania etiologii innych uzależnień, zarówno behawioralnych jak i chemicznych. Jako główne obszary funkcjonowania mózgu ulegające zaburzeniu u osób uzależnionych wskazuje się przede wszystkim układy dopaminergiczne, serotoninergiczne i opioidowe. Uzależnienia są często skutecznie leczone za pomocą leków ukierunkowanych na te układy, co potwierdza te doniesienia. Potwierdzają je również badania funkcjonowania mózgu osób uzależnionych. Tak więc, w oparciu o ustalenia z badań przeprowadzonych na osobach cierpiących z powodu innych uzależnień, można założyć, że pracoholicy są biologicznie predysponowani do rozwijania nadmiernych i kompulsywnych zachowań w pracy.

Pracoholizm i Osobowość

Związki między osobowością a pracoholizmem badano dotychczas wielokrotnie z różnymi wynikami. Prowadzone badania często opierają się na pięcioczynnikowym modelu osobowości (neurotyczność, ekstrawersja, otwartość na doświadczenie, ugodowość i sumienność). Umiarkowane poziomy tych cech są uważane za adaptacyjne, natomiast ich podwyższone poziomy są przyczyną różnorodnych problemów w funkcjonowaniu psychospołecznym.

Na przykład, neurotyczność przejawia się w tendencji do przeżywania nieprzyjemnych emocji (lęk, depresja, strach). Badania pokazują, że wysokie nasilenie tej cechy jest silnie związane z wewnętrzną potrzebą lub przymusem do pracy, głównym objawem pracoholizmu.

Sumienność z kolei cechuje samodyscyplina i dążenie do osiągnięć, a wysokie nasilenie tej cechy również często jest wiązane z pracoholizmem.

Pracoholizm jako wyraz potrzeb?

Badania sugerują również związek między wrodzonymi podstawowymi potrzebami psychologicznymi a pracoholizmem. Zgodnie z teorią samostanowienia, powszechne potrzeby autonomii, kompetencji i pokrewieństwa są podstawą wszelkiej ludzkiej motywacji we wszystkich aspektach życia. Niektóre osoby mają pozornie silniejsze potrzeby niż inne. Krytycznym pytaniem jest jednak to czy są one zadowolone. Rozwój osobisty i funkcjonowanie zależą od zaspokojenia potrzeb.

Potrzeba kompetencji odnosi się do potrzeby kontroli i opanowania (dobrego przygotowania do pracy). Potrzeba autonomii odnosi się do potrzeby kierowania własnym życiem i sobą oraz harmonii z nim (posiadanie opcji i dokonywanie własnych wyborów w pracy).

Potrzeba pokrewieństwa odnosi się do potrzeby interakcji interpersonalnych, łączności i opieki nad innymi (dobry klimat w pracy). Badania pokazują, że pracoholizm związany jest z niezaspokojonymi potrzebami, podczas gdy zaangażowanie w pracę jest powiązane z zaspokojonymi potrzebami. Zatem podstawowe potrzeby muszą być zaspokojone, aby praca mogła przynieść wewnętrzną radość. Jeśli potrzeby są zniekształcone, podejmowane są działania w celu zrównoważenia potrzeb (kompulsywna praca).

Muszę, Powinnam

Procesy poznawcze również wydają się odgrywać ważną rolę w rozwoju i podtrzymywaniu pracoholizmu, w tym podstawowe przekonania, atrybucje, schematy, oczekiwania i automatyczne myśli. Procesy poznawcze, takie jak myśli aktywują zachowanie, a zatem mogą aktywować zachowanie związane z pracoholizmem. Jeśli wewnętrzny monolog pracownika podczas pracy charakteryzuje się bezwzględnymi i negatywnymi słowami instruktażowymi („muszę”, „powinienem”), bardziej prawdopodobne jest wystąpienie sztywnego, nadmiernego i kompulsywnego zachowania w pracy.

Muszę czy Chcę?

I odwrotnie, wewnętrzny monolog zawierający pozytywne słowa („pożądanie”, „Miłość”, „chcieć”) może przyczynić się do tego, że praca będzie postrzegana jako coś przyjemnego. Ponadto większość ludzi ma motywację do dobrego samopoczucia, także podczas pracy. Tak więc negatywna koncepcja siebie („nie jestem wystarczająco dobra/y”) może wywoływać zachowania pracoholistyczne w przypadkach, gdy pracownik uważa, że tylko ciężka praca oznacza sukces, a następnie działa kompulsywnie.

Pracoholistyczne Wzorce Myślenia

W literaturze wyróżnia się także charakterystyczne dla osób uzależnionych od pracy niekorzystne wzorce myślenia, wyrażające przekonania o tym, że:

tylko wytrwała i ciężka praca zapewnia szczęście i zadowolenie z siebie;
człowiek musi pracować intensywnie, bo wymaga tego środowisko pracy, przełożony oraz rodzina;
aby czuć się szczęśliwym, człowiek musi wykonywać wszystko maksymalnie dobrze;
człowiek może być albo najlepszy, albo najgorszy, nie ma stanów „pośrednich”;
nie można zmienić własnego sposobu życia: zredukować planu zajęć, zwolnić tempa pracy i pracować mniej;
zabawa i przyjemność są marnowaniem czasu, ponieważ jest zbyt wiele pracy do wykonania;
należy dążyć do tego, by zdobyć sympatię innych, bo tylko wtedy człowiek może czuć się lepiej.

Czynniki społeczno-kulturowe

Pracoholizm próbuje się również wyjaśniać z perspektywy społeczno-kulturowej. W tym ujęciu jest on postrzegany jako wynik doświadczeń społecznych i kulturowych, jakie ludzie mają w życiu, od dzieciństwa do dorosłości. Na przykład na rozwój pracoholizmu może mieć wpływ obserwowanie takiego stylu zachowania w pracy bliskich lub znaczących osób. W perspektywie kulturowej obecnie kładzie się bardzo duży nacisk na kompetencje, konkurencję, status, sławę i fortunę oraz dostępność, a także niepewność zatrudnienia i kryzysy finansowe. Może to również działać jako ważny czynnik w rozwoju pracoholizmu.

Rola wzmocnień

Pracoholizm można również wyjaśnić na podstawie teorii uczenia się. Jeśli w przeszłości nagradzano pracoholika za pracę, zachowanie to prawdopodobnie się powtórzy. Pozytywne wzmocnienia, takie jak pochwały i pozytywne opinie od znaczących osób lub premia, mogą zatem wspierać dane zachowanie. Podobnie, jeśli nadmierne zaangażowanie w pracę w przeszłości prowadziło do uniknięcia negatywnych wyników (krytyka, bezrobocie, wykluczenie), jest bardziej prawdopodobne, że się ono powtórzy.

ADHD a pracoholizm

Wyniki badań pokazują, że ADHD jest związane z częstszym występowaniem pracoholizmu. W jednym z badań wśród pracoholików 32,7% osiągnęło punkt odcięcia dla klinicznych objawów ADHD. Odkrycia te są zgodne z dostępną wiedzą na temat współwystępowaniaADHD i uzależnień. Jednym z wyjaśnień współzależności pomiędzy ADHD i pracoholizmem może być to, że osoby z ADHD prawdopodobnie muszą pracować ciężej i dłużej, aby osiągnąć taki sam cel, ze względu na trudności jakie pojawiają się w związku z tym zaburzeniem (np. trudności z utrzymaniem uwagi, popełnianie błędów).

Samoleczenie i Hiperkoncentracja

Mogą również być narażone na ryzyko podejmowania się projektów i zadań impulsywnie – co skutkuje koniecznością pracy więcej, niż są w stanie wykonać w normalnych godzinach pracy. W związku z występowaniem nadaktywności osoby te mogą również wybierać i lepiej funkcjonować na stanowiskach z częstymi deadlinami i wyższym poziomem stresu, ponieważ takie warunki pracy mogą pomagać złagodzić ich wewnętrzny niepokój (wyjaśnienie to popiera hipoteza samoleczenia). Badacze sugerują również, że osoby te nie są w stanie się zrelaksować i mogą kontynuować pracę non-stop, jeśli uznają to zadanie za wystarczająco interesujące i wymagające (hiperkoncentracja).

Lęk, depresja a pracoholizm

Jak wskazują wyniki badań zarówno lęk jak i depresja są dodatnio związane z pracoholizmem. Co oznacza, że im wyższe nasilenie lęku i depresji, tym częściej będzie współwystępował pracoholizm. Odkrycia te są zgodne z faktem, że uzależnienia, depresja i lęk często występują jednocześnie. Wyniki badań sugerują również, że pracoholicy są bardziej zalęknieni niż przygnębieni. W jednym z badań przeprowadzonych wśród pracoholików 33,8% z nich osiągnęło klinicznie istotne nasilenie objawów lękowych, podczas gdy dla depresji wskaźnik ten wynosił 8,9%.

Neurotyczny Pracoholik

We wcześniejszych badaniach wiązano pracoholizm z jedną z cech osobowości- neurotyzmem. Uznaje się, że osoby z wysokim nasileniem tej cechy źle znoszą różnego rodzaju stresory i w związku z tym codzienne zadania i sytuacje w pracy mogą być postrzegane przez te osoby jako zagrażające, przytłaczające, co z kolei może wzbudzać motywację do radzenia sobie z takimi odczuciami poprzez przeznaczanie dodatkowego czasu i wysiłku na wykonanie tych zadań. Część badaczy sugeruje, że praca może działać jako mechanizm ucieczki i radzenia sobie z uczuciem lęku i depresji. Innym wyjaśnieniem powiązania lęku i depresji z pracoholizmem może być również to, że osoby cierpiące z powodu objawów lękowych boją się niepowodzenia (i w związku z tym wkładają w pracę więcej wysiłku) i / lub odrzucają nadchodzące zadania (przeciążenie), podczas gdy osoby z depresją pracują wolniej (z powodu niskiego poziomu energii) i muszą to kompensować poświęcając coraz więcej czasu na pracę.

Konsekwencje pracoholizmu

Problemy emocjonalne

Pracoholizm może powodować poważne problemy emocjonalne. Podobnie jak w przypadku innych uzależnień, pracownik uzależnia się od zachowania, które przynosi ulgę od negatywnych odczuć dyskomfortu i stresu (mechanizm ucieczki / kontroli). Krótko mówiąc, pracoholicy pracują, aby mieć kontrolę, ale tak naprawdę to praca kontroluje ich. Pracoholicy mogą również wykorzystywać pracę jako środek do pozostawania w oderwaniu od własnych uczuć. W ten sposób pracoholicy nie są w stanie oderwać się od pracy pomimo uświadomienia sobie jej destrukcyjnego wpływu i mogą odczuwać niepokój, jeśli przestaną pracować.

Pracoholicy nie czują się dobrze na wakacjach

Po ciężkiej pracy pracoholicy zwykle czują się wyczerpani, podczas gdy zaangażowani pracownicy odczuwają dumę i spełnienie. Mimo że praca często wiąże się z natychmiastową satysfakcją (spokój, ulga itp.) przyjemne uczucie nie trwa długo. Pracoholicy nie czują się dobrze na wakacjach, tracą hobby czy wydarzenia towarzyskie – chyba że jest to kolacja lub konferencja w pracy. Badania wskazują również na niższy ogólny poziom zadowolenia z życia i bardziej negatywne emocje wśród osób uzależnionych od pracy.

Problemy w relacjach

Problemy relacyjne mogą pojawić się, gdy pracoholicy spędzają większość czasu na pracy przez co nie starcza już czasu i sił na pielęgnowaniu ważnych relacji. Pracoholicy często też starają się ukryć nadmierną ilość wykonywanej pracy, co może dodatkowo wzmocnić problemy relacyjne. Dyskomfort emocjonalny związany z powtarzającymi się kłamstwami mającymi na celu ukrycie nadmiernej pracy może również prowadzić do izolacji od otoczenia. W wyniku tego osoba uzależniona od pracy może dalej odczuwać znaczny niepokój, lęk i objawy depresji, co ponownie może negatywnie wpływać na relacje w domu (konflikty praca-rodzina), w pracy (upośledzenie koncentracji i współpracy) oraz społeczne (utrata przyjaciół). Krótko mówiąc, pracoholicy wykazują niezwykłe przywiązanie do pracy i produktywności ze szkodą dla relacji międzyludzkich.

Problemy z wydajnością

Ponieważ pracoholicy bardzo często poświęcają praktycznie cały swój czas na pracę i rezygnują z innych czynności i przyjemności, można byłoby oczekiwać, że będą bardziej wydajni niż osoby pracujące w „normalnym” wymiarze. Jednak okazuje się, że niektóre osoby uzależnione od pracy są tak skupione na szczegółach, że przeszkadza im to w wykonywaniu zadań do końca. Niechętnie też delegują pracę i obowiązki, co również może utrudniać kończenie powierzonych zadań. Wiele przeprowadzonych badań skupiało się właśnie na indywidualnych i organizacyjnych kosztach i korzyściach wynikających z pracoholizmu.

Szefowie gorzej oceniają pracę pracoholika

W jednym z badań wykazano, że jakość pracy pracoholików była oceniana przez szefów niżej niż innych pracowników. W kilku badaniach wykazano również, że pracoholizm nie idzie w parze z satysfakcją z pracy, a wręcz, że jest zupełnie odwrotnie. Tak więc, można założyć, że styl pracy i sposób myślenia osób uzależnionych od pracy wpływają negatywnie na efektywność, podejmowanie decyzji, kreatywność i umiejętności współpracy. Wspomniane wyżej problemy emocjonalne, relacyjne i zdrowotne wynikające z pracoholizmu mogą również niekorzystnie wpływać na wydajność w pracy.

Terapia pracoholizmu

W związku z tym, że pracoholicy często charakteryzują się unikaniem emocji, niskim poczuciem własnej wartości, które kompensowane jest pracą oraz nadmiernym perfekcjonizmem, uważa się, że obszarami które w szczególności powinny zostać uwzględnione podczas psychoterapii jest nauka regulacji emocji oraz zmiana i rozwijanie adaptacyjnych schematów poznawczych. Leczenie pracoholizmu powinno obejmować także zmianę przekonań na temat siebie samego oraz uniezależnienie poczucia własnej wartości od dokonań w pracy.

Obszary do pracy przy Pracoholiźmie

Wojdyło wymienia następujące kluczowe obszary, które powinny podlegać zmianom w trakcie terapii:

kształtowanie umiejętności identyfikowania, nazywania oraz akceptowania różnych własnych myśli, uczuć i potrzeb;
kształtowanie umiejętności uważności i samouprawomocniania;
rozwój kompetencji samoregulacji emocji;
rozwój adaptacyjnych zasad i schematów;
kształtowanie strategii adaptacyjnych służących zaspokojeniu własnych potrzeb (m.in. autonomii, więzi, autoekspresji)
kształtowanie poczucia własnej wartości na bazie umiejętności adaptacyjnego zaspokajania własnych potrzeb i kompetencji samoregulacji;
kształtowanie umiejętności nawiązywania i utrzymywania więzi i relacji społecznych.

Psychoedukacja i Uprawomocnienie

Praca terapeutyczna powinna rozpocząć się od pogłębiania wglądu pacjenta w problem oraz psychoedukacji i uprawomocniania jego doświadczeń. Ma to na celu zarówno poznanie mechanizmów powstania uzależnienia u danego klienta jak i elementów je podtrzymujących, a także odkrycie przez pacjenta własnych potrzeb i dezadaptacyjnych strategii ich zaspokajania.

Regulacja Emocji i Uważność

Kolejnym elementem jest praca terapeutyczna ukierunkowana na umiejętności samoregulacji emocji, zwiększenie umiejętności ich rozpoznawania, rozumienia i akceptowania, a także modyfikowania i wyrażania. Jako jedną z ważniejszych umiejętności, którą należy rozwijać w trakcie trwania terapii wskazuje się uważność, której trening ma na celu zwiększenie kontaktu z ciałem i umysłem i w konsekwencji poprawę procesów samoregulacyjnych. W kolejnych etapach terapii nacisk powinien być kładziony na kształtowanie zdolności do odróżniania myśli od emocji, identyfikowania dezadaptacyjnych przekonań oraz weryfikacji przekonań nie opartych na faktach.

źródła

Griffiths, M.D., Workaholism: A 21st century addiction. „The Psychologist: Bulletin of the British Psychological Society”, nr 24, 2011.
Malinowska, D., Kiedy praca szkodzi? Wskazówki dla terapeutów pracujących z osobami nadmiernie angażującymi się w pracę, Fundacja ETOH: Warszawa 2017.
Malinowska, D., Tokarz, A., Understanding functional and dysfunctional types of workaholic: An invstigation based on motivational characteristics, „Acta Neuropsychologica” nr 11(2), 2014c.
Balducci, C., Avanzi, L., & Fraccaroli, F. (2018). The individual “costs” of workaholism: An analysis based on multisource and prospective data. Journal of Management, 44(7), 2961-2986.
Andreassen, C. S., & Pallesen, S. (2016). Workaholism: An addiction to work. In Neuropathology of drug addictions and substance misuse (pp. 972-983). Academic Press.
Andreassen, C. S., Griffiths, M. D., Sinha, R., Hetland, J., & Pallesen, S. (2016). The relationships between workaholism and symptoms of psychiatric disorders: a large-scale cross-sectional study. PLoS One, 11(5), e0152978.
Kamila Wojdyło, “Uzależnienie od pracy. Teoria, diagnoza, psychoterapia”.