Zapisz się do newslettera
Wpisz swój adres e-mail poniżej i zapisz się do naszego newslettera
Wpisz swój adres e-mail poniżej i zapisz się do naszego newslettera
Borderline jak osoba z tym zaburzeniem przechodzi okres ciąży i co może zrobić jeśli spodziewa się dziecka i jest jej ciężko.
—AUTORKA: Marta Łuńska
Ciąża jest takim okresem w życiu, który może się wiązać z wyższą wrażliwością kobiety i jej większą podatnością psychologiczną na oddziaływania otoczenia. Dla kobiet z zaburzeniem osobowości borderline ten czas może być szczególnie trudny z uwagi na możliwe występowanie wzorców niestabilności i wrażliwości związanych ze strukturą osobowości (Wendland i in.,2014).
Na szczęście badania pokazują, że rodzice, z których przynajmniej jedno ma zaburzenie osobowości typu borderline, chętnie szukają psychologicznego wsparcia wśród specjalistów w postaci psychoterapeutów i/lub psychiatrów (Wendland i in.,2014).
Dla niektórych osób oczekiwanie dziecka może prowadzić do nawiązania kontaktu z osobami świadczącymi usługi w zakresie zdrowia psychicznego po raz pierwszy w życiu Wendland i in., (2014).
Pracownicy ambulatoryjnego oddziału zdrowia psychicznego dla rodziców i niemowląt Szpitala Salpêtrière w Paryżu, piszą, że nieco ponad połowa rodziców nie uzyskała żadnego rodzaju leczenia przed narodzinami dziecka.
Okres okołoporodowy charakteryzuje się znacznymi zawirowaniami w życiu osobistym, partnerskim i społecznym (Stern, 1995). Chociaż rodzicielstwo jest ogólnie postrzegane jako okres rozwoju i jako okazja do pozytywnych zmian, kobiety z BPD, biorąc pod uwagę ich trudności natury psychologicznej, mogą doświadczać różnego rodzaju przeszkód w przejściu do roli rodzicielskiej.
Dane empiryczne na ten temat są bardzo ograniczone, a spora część dostępnej literatury opiera się na przypadkach klinicznych (czyli dotyczy grup osób, które np. korzystały ze wsparcia psychiatrów czy psychoterapeutów, pomijając przypadki osób, którzy z takiej pomocy nie korzystają).
Dla niektórych kobiet z zaburzeniem osobowości borderline okres ciąży może być odbierany jako szczęśliwy, idealizowany czas, z euforycznym uczuciem pełni i wszechmocy oraz kontroli nad nowym życiem (Le Nestour, 2004). W innych przypadkach fizyczne objawy ciąży mogą być bardzo intensywne i odczuwane jako nie do zniesienia lub odwrotnie, mogą być całkowicie zignorowane (Aidane i in., 2009).
Wizyty w miejscach opieki prenatalnej są często nieregularne. W rezultacie matka może być słabo przygotowana do narodzin. Ważne jest zatem, aby korzystać ze wsparcia podczas ciąży w sposób regularny oraz być w stałym kontakcie z lekarzem.
Kobiety z zaburzeniem osobowości z pogranicza mogą również podlegać zaburzeniom nastroju w okresie okołoporodowym, w szczególności zaburzeniom o charakterze depresyjnym (Apter-Danon i Candilis Huisman, 2005).
Badania pokazują, że w okresie ciąży istnieje zwiększone ryzyko epizodów samouszkodzeń, zachowań samobójczych lub uzależnień (Newman i Stevenson, 2008).
Dlatego tak ważne jest korzystanie z pomocy psychoterapeutycznej, zwłaszcza w tym okresie. Wsparcie psychologa/psychoterapeuty może być też potrzebne w okresie poporodowym.
Raporty kliniczne pokazują, że chociaż ciąża i samo dziecko mogło być idealizowane w okresie prenatalnym, a kobieta może oczekiwać, że dziecko w pewien sposób „naprawi” różnego rodzaju braki w przeszłym i obecnym życiu swojej matki, po urodzeniu okazuje się, że nie jest ono zdolne do zaspokojenia tych potrzeb (Aidane i in., 2009).
Może się wydarzyć wręcz odwrotna sytuacja, mianowicie posiadanie własnego dziecka może zabrać matkę z powrotem do jej własnego dzieciństwa, odzwierciedlać własne dziecięce lęki i zależność (Le Nestour, 2004). To, co może się wydarzyć po narodzinach dziecka, jest tematem na oddzielny artykuł, jednak warto pamiętać o wsparciu psychologicznym podczas tak (często) stresującego okresu dla matki, jakim jest ciąża.
Stwierdzono, że u kobiet z zaburzeniem osobowości typu borderline w czasie ciąży występuje zwiększone ryzyko cukrzycy ciążowej, przedwczesnego pęknięcia błon płodowych, zapalenia błon płodowych, żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej, cięcia cesarskiego i przedwczesnego porodu (Pare-Miron i in. 2016).
Mogą odczuwać dyskomfort towarzyszący dotykowi, oceniać poród jako potencjalnie traumatyczne przeżycie czy prosić o wczesny poród (Blankley i in. 2015).
Łatka osoby z zaburzeniem osobowości borderline może niestety nieść dla niektórych osób negatywne konotacje, jako że ludzie nadal słabo rozumieją takie osoby. Niestety, takie nastawienie może mieć miejsce nawet wśród pracowników służby zdrowia.
Jednak, z drugiej strony, dla osób z trudnościami związanymi z zaburzeniem osobowości z pogranicza ważna może być diagnoza, gdyż otoczenie (rodzina, lekarze itd.) być może będą musieli uruchomić dodatkowe zasoby i wsparcie w czasie ciąży i po niej.
Pamiętaj, że zawsze dobrze jest porozmawiać z lekarzem lub położną o tym, jak się czujesz. Poinformuj ich także, jeśli jest coś co niepokoi Cię w opiece, którą otrzymujesz.
Są pewne ryzykowne sytuacje, które mają większe ryzyko wystąpienia u kobiety w ciąży z BPD. Warto o tym wiedzieć wcześniej, aby móc się przygotować psychicznie, ale także konsultować takie sytuacje ze służbą zdrowia z wyprzedzeniem:
Aby ciąża u osoby z BPD przebiegła pomyślnie, ważne jest planowanie i podejmowanie środków ostrożności tak wcześnie, jak to możliwe. Poniżej kroki, które można podjąć w tym kierunku:
Praca terapeutyczna o charakterze dialektyczno-behawioralnym jest wspierająca i wrażliwa na wyjątkowe potrzeby kobiet w okresie okołoporodowym, uczy konkretnych umiejętności terapeutycznych ukierunkowanych na częste obszary trudności w tym wyjątkowym czasie.
Trudności te obejmują zmiany biologiczne wpływające na regulację nastroju i tolerancję na frustrację, zmiany w relacjach międzyludzkich i sieciach wsparcia, a także wyzwanie związane z zaspokajaniem wielorakich potrzeb jednostki i członków rodziny. Praca w terapii dialektyczno-behawioralnej w okresie ciąży (i nie tylko) obejmowałaby następujące obszary:
Regulowanie emocji w czasie ciąży jest pomocne w obliczu zmian hormonalnych, często deprywacji snu, różnego rodzaju dyskomfortu związanego z ciałem, czy napięć w relacji partnerskiej. Jeśli chodzi o umiejętności dotyczące efektywności interpersonalnej, to warto je ćwiczyć z uwagi na wspomniane już możliwe trudności w relacji partnerskiej, ale także innych relacjach w tak stresującym okresie, jakim może być czas ciąży.
Tolerowanie dolegliwości psychicznych opera się między innymi na identyfikowaniu zachowań, które nie służą Twojemu dobrostanowi, a pojawiają się w sytuacjach kryzysowych (krzyczenie, rzucanie przedmiotami, jedzenie, palenie czy obsesyjne sprzątanie itp.).
Jednak najważniejszym, bo związanym z efektywnością nauki wymienionych wyżej umiejętności, jest moduł uważności. Jest to także moduł, do którego wraca się często podczas terapii DBT, właśnie z uwagi na jego wagę.
Uważność i inne interwencje oparte na relacji ciało-umysł są skuteczne w zmniejszaniu stresu i poprawie ogólnego nastroju.
O pozytywnych skutkach interwencji opartych na uważności podczas ciąży w celu zmniejszenia stresu i zaburzeń nastroju u kobiet można przeczytać w badaniu Vieten i Astin (2008). Autorki badały kobiety w drugim i trzecim trymestrze (od 12 do 30 tygodnia ciąży), które zgłaszały „problemy z nastrojem” podczas ciąży. Opracowano interwencję, aby szkolić kobiety w ciąży w uważnym macierzyństwie, obejmującą podejścia zarówno w zakresie uważności, jak i terapii akceptacji i zaangażowania (ACT). Badanie Vieten i Astin pokazało, że kobiety, które uczestniczyły w treningu uważności, miały znaczny spadek lęku i nastrojów depresyjnych w porównaniu z tymi, które nie otrzymały interwencji uważności.
Stabilny i pozytywny nastrój podczas ciąży jest ważny dla zmniejszenia stresu, lęku i epizodów depresyjnych u matek. Co więcej, nastrój może mieć duży wpływ na następstwa ciąży zarówno dla matki, jak i dla dziecka. Wdrażanie technik uważności może być bardzo pomocne w radzeniu sobie z wieloma (emocjonalnymi) wyzwaniami ciąży (Vieten i Astin, 2008). Uważność może być sposobem dla kobiet w ciąży na szukanie kontaktu między umysłem a ciałem. Chociaż interwencje oparte na uważności mogą być pomocne szczególnie w okresie ciąży, takie techniki mogą być także impulsem do zbadania i wdrożenia nowych umiejętności radzenia sobie ze stresem i zaburzeniami nastroju także po ciąży.
Wyobraź sobie, że jesteś nad czystym, błękitnym jeziorem w piękny, słoneczny dzień. Jest to duże, przejrzyste jezioro. Słońce świeci, ogrzewając wodę promieniami. Następnie wyobraź sobie, że jesteś małym odłamkiem kamienia, płaskim i lekkim. Wyobraź sobie, że zostałaś delikatnie rzucona do jeziora, muskając taflę chłodnej, jasnej, błękitnej wody. I teraz bardzo powoli opadasz przez spokojną, czystą, błękitną wodę na gładkie, piaszczyste dno jeziora.
Używanie oddechu może być pomocne w koncentrowaniu umysłu i ponownym połączeniu się z ciałem.
Bilbliografia:
Aidane, E., Wendland, J., Rabain, D., i Marie, P. (2009). Un suivi therapeutique atypique: Co constructions therapeutiques de la relation precoce d’une mere borderline et son bebe . Psychiatrie de l’Enfant, 52, 131–166.
Apter-Danon, G. i Candilis-Huisman, D. (2005). A challenge for perinatal psychiatry: Therapeutic management of maternal borderline personality disorder and their very young infants. Clinical Neuropsychiatry, 2(5), 302–314.
Blankley G, Galbally M, Snellen M et al (2015) Borderline Personality Disorder in the perinatal period: early infant and maternal outcomes. Australas Psychiatry 23(6): 688 92.
Le Nestour, A. (2004). Une intimite a creer: Psychotherapie d’une parentalite limite dans la periode perinatale . Psychiatrie de l’Enfant, 47, 457–489.
Linehan, M. (2015). DBT skills training manual. 2nd Edition. Guilford Press: New York, New York.
Newman, L., i Stevenson, C. (2008). Issues in infant-parent psychotherapy for mothers with borderline personality disorder. Journal of Child Psychology & Psychiatry, 13, 505–514. doi:10.1177/1359104508096766
Pare-Miron V, Czuzoj-Shulman N, Oddy L i in. (2016) Effect of borderline personality disorder on obstetrical and neonatal outcomes. Womens Health Issues 26(2): 190–5.
Stern, D. N. (1995). The motherhood constellation. New York, NY: Harper Collins
Vieten, C. i Astin, J. (2008). Effects of a mindfulness-based intervention during pregnancy on prenatal stress and mood: Results of a pilot study. Archives of Women’s Mental Health; 11(1): 67-74. 10.1007/s00737-008-0214-3. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18317710
Wendland, J., Brisson, J., Medeiros, M., Camon-Sénéchal, L., Aidane, E., David, M. i Rabain, D. (2014). Mothers with borderline personality disorder: Transition to parenthood, parent–infant interaction, and preventive/therapeutic approach. Clinical Psychology: Science and Practice, 21(2), 139.