Zaburzenie Osobowości lista i opis

Z pewnością wiecie, co to depresja, uzależnienie, ADHD, bulimia, schizofrenia. Kilka etykiet, które ułatwiają porozumienie w branży zdrowia psychicznego. Zbiór typowych objawów skategoryzowanych w podręczniku. Nie jest to takie ścisłe jakby się wydawało. Bardzo wiele osób ma kilka przypadłości jednocześnie. Wielu badaczy uważa, że wynika to z niedoskonałości systemu klasyfikacji.

Zaburzenie Osobowości – diagnoza

Podobną kategorią są Zaburzenia Osobowości. W Polsce wciąż nie dość często i zbyt późno diagnozowane. Najczęściej u osób, które sprawiają kłopoty, tak zwanych trudnych pacjentów.

Jest to kategoria o tyle ważna, że nawet, co druga osoba szukająca pomocy w gabinecie cierpi właśnie na zaburzenie osobowości. Standardowa psychoterapia nie pomoże tym osobom. Często latami błąkają się od gabinetu do gabinetu, a ich objawy się pogarszają. Kolekcjonują egzotyczne diagnozy. Dopóki nie dowiedzą się, co jest problemem, nie znajdą adekwatnej pomocy. Konieczna jest adekwatna diagnoza a potem leczenie dostosowane do problemu.

Zaburzenie Osobowości jak często się zdarza?

Według metanalizy z 10 badań, 113 998 badanych, w populacji ogólnej osób z jakimkolwiek zaburzeniem osobowości jest 9 do aż 12% (Volkert, 2018). Natomiast w badaniach międzykulturowych nawet do 20%! (Gawda, 2018). Więc mimo, że ten problem występuje częściej niż choćby cukrzyca typu 1, czy choroby układu krążenia (po ok 3% w krajach wysoko rozwiniętych) czy depresja i zaburzenia lękowe (tu mamy po 6%) to i tak nie zostały uwzględnione przez WHO w badaniach nad Globalnym obciążeniem chorobami. Prawda jest taka, że zaburzenia osobowości prowadzą do wielu problemów życiowych, rozpadu związków, problemów zawodowych, zdrowotnych. Niestety ponieważ nie jest to „choroba psychiczna” to ciężko dostać np. rentę.

Zaburzenie Osobowości nieefektywny wzór funkcjonowania+cierpienie

Zaburzenie Osobowości to ogólny, nieefektywny wzór funkcjonowania. Zachowanie tych osób, odnoszenie się do innych, panowanie nad sobą jest niezgodne ze standardem. Nie chodzi o to, żeby wykorzenić wszelką indywidualność diagnozując ludzi, jako zaburzonych. Warunkiem tej diagnozy jest subiektywne cierpienie jakiego człowiek doświadcza. A doświadcza cierpienia stale i zwykle nie może liczyć na żadne współczucie.

Zaburzona Osobowość, trudne myśli, emocje, relacje

Myśli, sposób w jaki postrzega siebie i świat nie pozwalają mu cieszyć się życiem. Emocje są silne i nieprzyjemne. Objawy wpływają na każdy aspekt życia i niektórym uniemożliwiają funkcjonowanie. Zwykle towarzyszą temu dodatkowe zaburzenia: depresja, nerwica, uzależnienia, zaburzenia odżywania i wiele innych. Z tych powodów człowiek szuka pomocy. Często nie zdaje sobie sprawy, że problem leży w tym w jaki sposób myśli, zachowuje się, odbiera świat, jakie są jego emocje i poglądy.

Zaburzenie osobowości, co mówi CBT*

Pacjent lub jego otoczenie mówią, że jest „taki od zawsze”.
Pacjent nie stosuje się do zaleceń terapii, albo stosuje się pozornie.
Terapia zatrzymuje się w miejscu.
Pacjent nie widzi wpływu swojego zachowania na otoczenie/innych ludzi.
Przyjmuje konieczność zmiany, ale unika wprowadzenia ich.
Uważa, że jego problemy osobowościowe są akceptowalne i naturalne- traktuje trudności jako fundament swojej tożsamości: Nie mogę sobie wyobrazić żadnego innego stanu.
Pacjent ma problemy w relacjach z ludźmi (intymnych, koleżeńskich, na gruncie zawodowym).
Wpada często w różnego rodzaju tarapaty.
Ma trudności w kontrolowaniu emocji, zachowań.
Może dręczyć go smutek, może zauważać, że inni przez niego cierpią.

* konkretnie mówi tak Beck w książce Terapia poznawcza zaburzeń osobowości

Muszę podkreślić, że według mojej szkoły terapii (DBT), jeśli pacjent nie robi postępów w terapii, nie stosuje się do zaleceń, terapia zatrzymuje się w miejscu, to jest sprawą terapeuty, by to zmienić. DBT specjalizuje się w zaburzeniach osobowości i zakłada, że takie sytuacje mogą mieć miejsce. Dlatego ma specjalne metody rozwiązywania takich problemów.

Zaburzenie Osobowości nie chodzą samotnie

Zaburzeń Osobowości jest wiele rodzajów. Siłą rzeczy powyższy opis jest bardzo ogólny. DBT powstała z myślą o pacjentach borderline i w tym zaburzeniu nasz zespół się specjalizuje. Aktualnie powstają nowe odmiany DBT, które uznane zostały za skuteczne i można je stosować również w innych problemach, to ważne, ponieważ pacjenci z zaburzeniami osobowości zwykle mają więcej niż jedno zaburzenie osobowości. Na przykład w badaniach Gunderson, Zanarini, Kisiel, z 1991 roku aż 90-97% pacjentów borderline miało dodatkowe zaburzenie osobowości. W innych badaniach około 25% osób z zaburzeniem osobowości miało 2 lub więcej zaburzeń osobowości (Zimmerman, Rothschild, 2005).

Zaburzenia Osobowości wdł DSM 4

Zaburzenia osobowości w DSM 4 i później DSM 5 podzielono na 3 wiązki, które miały odzwierciedlać pokrewieństwo pewnych zaburzeń. Okazało się jednak, że osoby mogą mieć miks zaburzeń osobowości z każdej wiązki. Poniżej wymieniłam wszystkie zaburzenia osobowości i ich częstość występowania (Volkert, 2018), nazwy i skróty anglojęzyczne, dodałam linki do artykułów, czasami jest więcej niż jeden artykuł.

WIĄZKA A: zachowania dziwaczne i ekscentryczne

Paranoiczne zaburzenie osobowości 1-3% (Paranoid Personality Disorder) skrót PPD
Schizoidalne zaburzenie osobowości 1.7-2.8% (Schizoid Personality Disorder) skrót SPD
Schizotypowe zaburzenie osobowości 0.6-3% (Schizotypal Personality Disorder) STPD

WIĄZKA B: zachowania niekonsekwentne, emocjonalne, dramatyczne

Antyspołeczne zaburzenie osobowości 3% (Antisocial Personality Disorder) skróty ASPD i APD
Zaburzenie osobowości z pogranicza – borderline 1-2% (Borderline Personality Disorder) stąd skrót – BPD
Histrioniczne zaburzenie osobowości 0.2-0.8% (Histrionic Personality Disorder) HPD
Narcystyczne zaburzenie osobowości 1.2-0.3% (Narcissistic Personality Disorder) i skrót NPD (brak tego zaburzenia w ICD)

WIĄZKA C: zachowania lękowe, związane z niepokojem, obawami

Unikające (lękowe) zaburzenie osobowości 1.2-2.7% ( Avoidant Personality Disorder) skrót AvPD (nie mylić z przywiązaniem unikającym), unikająca a fobia społeczna, różnice
Zależne zaburzenie osobowości 0.2-0.8% (Dependent Personality Disorder) DPD
Obsesyjno-kompulsyjne zaburzenie osobowości 2.4-4.3%, w badaniach (Grant, i in. 2012) aż 7,8%! (Obsessive-Compulsive Personality Disorder) skrót OCPD (w ICD osobowość anankastyczna)

porzucone diagnozy, uznano je za nieadekwatne, ale że kiedyś były to zostawiliśmy ich opisy – NIE MA ICH JUŻ W DSM 5

Bierno-agresywna – negatywistyczna (Passive–Aggressive Personality Disorder) skrót PAPD
Depresyjna– (Depressive personality disorder) skrót DPPD lub czasami DPD, porzucono z powodu zbytniego podobieństwa do dystymii.

stopniowo uzupełniamy opisy wszystkich zaburzeń osobowości, w konkretnych opisach mogą być inne dane statystyczne, ponieważ opieramy się na innych badaniach 🤷🏼‍♀️

źródła

Gawda, B. (2018). Cross-cultural studies on the prevalence of personality disorders. Current Issues in Personality Psychology, 6(4), 318-329. https://doi.org/10.5114/cipp.2018.80200
Grant, J. E., Mooney, M. E., & Kushner, M. G. (2012). Prevalence, correlates, and comorbidity of DSM-IV obsessive-compulsive personality disorder: results from the National Epidemiologic Survey on Alcohol and Related Conditions. Journal of psychiatric research, 46(4), 469–475. https://doi.org/10.1016/j.jpsychires.2012.01.009
Volkert, J., Gablonski, T., & Rabung, S. (2018). Prevalence of personality disorders in the general adult population in Western countries: Systematic review and meta-analysis. The British Journal of Psychiatry, 213(6), 709-715. doi:10.1192/bjp.2018.202