Borderline i Zaburzenie Narcystyczne

NPD z BPD, jak wygląda współwystępowanie tych 2 zaburzeń? jakie jest rokowanie, i sposoby leczenia.

Narcystyczne Zaburzenie Osobowości

Badacze nie są zgodni, ale niektóre badania wskazują, że nawet 1/4 osób z zaburzeniem osobowości z pogranicza może cierpieć równocześnie na narcystyczne zaburzenie osobowości. Opis w DSM-IV ogranicza się do tego, jak jednostka narcystyczna wpływa na innych pomijając jej własne cierpienie:

kryteria NPD

Uogólniony wzór poczucia wyższości (w wyobraźni i zachowaniu), potrzeby podziwu i braku empatii-rozpoczynający się we wczesnym wieku dorosłym i obecny w różnych kontekstach, a wykazywany przez pięć (lub więcej) z następujących:

Osoba ma wyższościowe poczucie własnego znaczenia (np.wyolbrzymia swe osiągnięcia i talenty, oczekuje uznania wyższości bez odpowiednich osiągnięć);
Skupiona na wyobrażeniach nieograniczonego powodzenia, władzy, doskonałości, piękności lub idealnej miłości;
Wierzy, że jest osobą „wyjątkową” i niepowtarzalną, która może być zrozumiana i powinna przebywać tylko w towarzystwie innych osób wyjątkowych o wysokiej pozycji;
Wymaga przesadnego podziwu;
Ma poczucie uprzywilejowania, tzn. irracjonalnych oczekiwań szczególnie korzystnego traktowania lub automatycznej zgody na swoje oczekiwania;
Eksploatuje interpersonalnie, przejmuję przewagę nad innymi, by osiągać swoje cele;
Nie odczuwa empatii; niezdolna do rozpoznania lub identyfikacji uczuć i potrzeb innych osób;
Często zazdrości innym osobom i sądzi, że inni zazdroszczą jej;
Przejawia zachowania lub postawy aroganckie, wyniosłe.

Jak Powstaje Narcystyczne Zaburzenie Osobowości

Skąd bierze się to zaburzenie. Nie wiadomo do końca, jak wszystkie problemy zwykle jest to połączenie zarówno pewnej podatności/wrażliwości i wychowania. Często narcyzm jest „dziedziczony” po rodzicu. Według klinicznych obserwacji istnieją dwa rodzaje narcystycznych opiekunów:

Pochłaniający/ zalewający (engulfing)- nie widzą granicy między sobą, a dzieckiem, które jest wyłącznie przedłużeniem rodzica.
Ignorujący- nie widzą potrzeb dziecka nawet tych podstawowych, co powoduje, że dziecko czuje się niekochane i bezwartościowe.

Rodzaje zaniedbań narcystycznego rodzica

Dziecko może być manipulowane w taki sposób, by zawsze było zależne od rodzica, kiedy zacznie się uniezależniać może wydarzyć się wszystko (co najgorsze).
Oczekuje się od niego, że będzie zajmowało się rodzicem/domem/rodzeństwem, nie ma prawa do własnego dzieciństwa. Rodzic może albo umniejszać wszystkie dokonania dziecka, albo odwrotnie, każdy sukces dziecka wyolbrzymiać i traktować jako swój (bo ja się tak poświęcam).

Powyższe rodzaje zaniedbań nie wyczerpują arsenału nadużyć i nie są popełniane tylko przez rodziców narcystycznych. Zresztą rodzice również mogą mieć wiele współwystępujących zaburzeń i sami również mogli mieć nadużywających rodziców.

Terapia Narcyza

Osoba z osobowością narcystyczną bardzo rzadko trafia do terapeuty. To inni mają problem, nie ona/on. Natomiast może szukać pomocy, kiedy dołączą inne zaburzenia. Osoby takie mogą cierpieć na depresję, zaburzenia lękowe, uzależnienia oraz inne zaburzenia osobowości. Zupełnie inaczej będzie zachowywać się osoba z zaburzeniem z pogranicza i narcyzmem niż taka z współwystępującym zaburzeniem antyspołecznym. Bardzo ważna jest też proporcja cech. Jak widać z powyższego opisu wystarczy 5 spośród 9, co z cechami BPD daje niezliczoną ilość kombinacji (dlatego wszystkie opisy są orientacyjne).

bpd+npd pogarsza rokowania

Diagnoza zaburzenia z pogranicza i zaburzenia osobowości narcystycznej pogarsza rokowanie. Takiej osobie jeszcze trudniej nawiązać stabilną relację z terapeutą. Czarną stroną narcyzmu jest ogromne poczucie samotności. Jeśli wszyscy są gorsi odemnie, to nikt nie może mnie tak naprawdę zrozumieć. Nikt nie może się do mnie zbliżyć.

wyjątkowe metody dla wyjątkowej osoby

Trudno dostosować się takiej osobie do leczenia, bo uważa, że jest wyjątkowa, więc metody, które sprawdziły się w przypadku innych osób u niej sprawdzić się nie muszą, albo na pewno nie sprawdzą. Uważa, że powinna mieć specjalne przywileje również w terapii. Inaczej może czuć się źle traktowana, zraniona.

Perfekcjonizm

Perfekcjonizm jest kolejnym elementem, który przeszkadza. Osoby takiej nie cieszą drobne kroki naprzód, może nawet ich nie dostrzegać, wymaga od siebie spektakularnych zmian. Niestety terapia nie daje takich natychmiastowych, spektakularnych efektów i osoba rezygnuje z terapii, którą uważa za nieudaną.
Problemy z empatią mogą powodować po pierwsze trudność w zobaczeniu jak własne zachowanie wpływa na innych, może być również tak, że osoba więcej cierpienia przysparza innym, a nie sobie, więc nie ma tak dużej motywacji do zmian. Ewentualnie uważa, że na swoje cierpienie nie ma wpływu, bo powodują je wyłącznie inni.

Rezygnacja z narcyzmu

Jaka jest więc szansa dla tych osób?
Pierwszym krokiem jest zobaczenie swojego narcystycznego podejścia i zrozumienie, jaką cenę się za nie płaci. Często sztucznie napompowane poczucie własnej wartości jest bardzo wrażliwe na krytykę, każda porażka (nawet wyobrażona) powoduje dotkliwe poczucie wstydu, potem złości. By utrzymać to napuszone poczucie wartości osoba musi stale osiągać sukcesy. Z wiekiem sytuacja się pogarsza, uroda blednie, wytrzymałość słabnie, a kolejne sukcesy mogą nie dawać już tej satysfakcji, często maleją też możliwości osiągania tych sukcesów. Cechy narcystyczne oddalają od innych ludzi uniemożliwiając zbudowanie prawdziwych relacji. Pozostaje samotność, nuda, wypalenie i poczucie wyobcowania.
Z narcyzmu można jednak zrezygnować. Po prostu uświadomić sobie wszystkie cechy i działania z nimi związane i zacząć je zmieniać (działać na odwrót, albo zmniejszać np. perfekcjonizm).
Empatię również można rozwijać: cały czas stawiać się w sytuacji innych ludzi, patrzeć z ich punktu widzenia.
W terapii wierzyć, że lepszy jest mały krok naprzód niż stanie w miejscu i porównywać się nie z własnym morderczym ideałem, ale z tym jak było trzy miesiące temu, rok temu.

dodatkowe informacje:

Prevalence, Correlates, Disability, and Comorbidity of DSM-IV Narcissistic Personality Disorder