Borderline jako ograniczenie rezyliencji

Rezyliencja

Rezyliencja to umiejętność lub proces dostosowywania się do zmieniających się warunków, adaptacja do otoczenia, uodpornianie się, plastyczność umysłu, zdolność do odzyskiwania utraconych lub osłabionych sił i odporność na działanie szkodliwych czynników (za wikipedia). Inne określenia wiążące się z rezyliencją: odporność, zahartowanie, wytrzymałość, elastyczność, sprężystość, adaptacja, przystosowanie.
Tradycje psychopatologii rozwojowej, ustanowione ponad trzydzieści lat temu przez Alana Sroufe i Michaela Ruttera, są odrzucane przez psychopatologów w dzisiejszych czasach. Rodzi to wyzwanie dla rozważań nad psychopatologią zwłaszcza w przypadku gdy rozpatrujemy psychiatryczną historię danej osoby na przestrzeni jej życia. Prawie nigdy nie przebiega ona bowiem według jasno określonych, zamkniętych w ramach czasowych i symptomatycznych kategoriach, zakładanych w tradycyjnych modelach używanych do charakteryzowania zaburzeń osobowości. Problem ten coraz szerzej uważany jest za z wolna narastający kryzys w sposobie w jaki rozumiemy, a tym samym leczymy zaburzenia osobowości. Coraz wyraźniej podkreśla się wagę transdiagnostycznego podejścia do tworzenia obrazów klinicznych oraz protokołów leczenia. Zwłaszcza w trudniejszych i długotrwałych przypadkach zaburzeń osobowości, obraz kliniczny pacjenta zmienia się na przestrzeni czasu, czego typowym przykładem może być rozwój od zaburzeń zachowania do depresji lub też częste współwystępowanie tradycyjnych symptomatycznych zaburzeń psychicznych razem z zaburzeniami osobowości.

Czynnik „P”

W artykule przeglądamy dowody na istnienie czynnika psychopatologii, czynnika „p”, który zidentyfikowaliśmy, jako brak rezyliencji. Rezyliencji która według Kalischa wiąże się najbardziej z pozytywna oceną poznawczą (PASTOR: positive appraisal style resilience theory), pozytywną rozumianą nie jako pozytywne myślenie, tylko jako ocena nie negatywna.

Borderline

W kwestii neurobiologii rezyliencji, koncepcje Kalisch et al. pomagają wyjaśnić związek pomiędzy BPD i czynnikiem ‘p’. Dowodzą, że rezyliencja nie stanowi o nieobecności procesów chorobowych, ale jest odbiciem aktywnych uwarunkowanych biologicznie mechanizmów. Przyglądając się zachowaniom pacjentów z zaburzeniami osobowości w okolicznościach przeciwności losu, koncentrowano się dotychczas raczej na wyodrębnianiu cech pacjentów doświadczających problemów ze zdrowiem psychicznym zamiast skupiać się na wyszukiwaniu zdolności, czy możliwości osób nie ulegających zaburzeniom i funkcjonujących mimo doświadczanych przez nich trudności życiowych. Tym bardziej, że badania dowodzą iż tylko u niewielkiej ilości osób doświadczających lub będących świadkami ekstremalnej lub zagrażającej życiu sytuacji pojawią się objawy post traumatyczne. Przeważająca większość ludzi przejawia ogromny potencjał rezyliencji w tego typu sytuacjach.
Zamiast doszukiwać się klinicznych wskaźników transdiagnostycznej koncepcji jaką jest „p”(psychopatologia), spróbujmy raczej zrozumieć ten czynnik, jako związany z brakiem rezyliencji i skupmy się na identyfikowaniu mechanizmów, które normalnie powinny się aktywować, aby chronić osoby doświadczające trudności w życiu. Być może obecność czynnika „p” u osób z BPD należałoby traktować, jako wskazówkę nieposiadania ochrony, jaką daje rezyliencja.

Zdrowie Psychiczne

Rezyliencja od zawsze była istotnym tematem dyskursu dotyczącego zdrowia psychicznego. Jednakże w dzisiejszych czasach, obawy związane z kosztami opieki medycznej sprawiły, że problem ten zaczyna skupiać na sobie coraz więcej uwagi. Badania nad tym zagadnieniem pokrywają mnóstwo różnych aspektów rezyliencji takich jak: życie w bezpiecznym i komfortowym otoczeniu, środki finansowe oraz wsparcie rodziny, udział w wydarzeniach i aktywnościach społeczności, socjalizacja rasowa i płciowa, związki, regulacja emocji, styl wychowania czy czynniki genetyczne. Mimo iż wiele z tych aspektów pokrywa się zarówno w wymiarze konceptualnym jak i statystycznym, nie wyjaśniają one rezyliencji. Są raczej czynnikami przewidującymi aktywację psychologicznych lub biologicznych mechanizmów, których produktem jest rezyliencja rozumiana jako brak patologii mimo występowania przeciwności losu. Niestety, brakuje takiej jasności w rozumieniu rezyliencji w pracach naukowych dotyczących tego zagadnienia.

Ocena Stresora

Wyjaśnienie zagadnienia rezyliencji, szeroko rozpatrywanego w odniesieniu do BPD i różnych innych dziedzinach – od socjoekonomi po genetykę, zostało zawarte w teorii rezyliencji opartej na modelu pozytywnej oceny poznawczej, jaką proponują Kalish et. al. Według tej formuły, u podstaw rezyliencji działają procesy w formie oceny stresującego bodźca. Czynniki zewnętrzne i społeczne mające związek z rezyliencją (np. wsparcie społeczne), mają bezpośredni lub pośredni wpływ na styl oceny u danej osoby lub minimalizują podatność na czynniki stresowe.

więcej w książce Marshy Linehan: Zaburzenie Osobowości z Pogranicza