Borderline w przebiegu życia

Do tej pory jeszcze wielu lekarzy psychiatrów i psychoterapeutów twierdzi, że borderline można zdiagnozować dopiero po ukończeniu 18 roku życia. Mimo tego istnieją wyniki badań potwierdzające, że taka diagnoza jest możliwa już u nastolatków, a nawet wcześniej. Choć rozwój osobowości z pogranicza ma swoje etapy, których objawy są charakterystyczne dla danego okresu życia.

Badania nad przebiegiem i rozwojem objawów zaburzenia osobowości z pogranicza w trakcie życia są ograniczone. Niemniej wyniki wydają się potwierdzać, że niektóre z nich – takie jak problemy interpersonalne, niestabilność emocjonalna i skłonność do reagowania złością pozostają niezmienne w trakcie życia. Z kolei impulsywność i problemy z obrazem siebie są objawami zmiennymi – zależnymi od wieku pacjenta.

Okres niemowlęcy

Nie istnieje wiele badań, które mówią o tym, jakie były w niemowlęctwie osoby, u których zdiagnozowano borderline. Wiedzę o tym zdobywamy głównie z opisów rodziców pacjentów. Często terapeuci słyszą od rodziców swoich pacjentów, że już w pierwszym roku życia ich pociechy przejawiały zachowania, które odbiegały od zachowań ich rówieśników. Niemowlęta te rzadziej niż dzieci w ich wieku wydawały się być radosne, częściej płakały, czy reagowały złością. Rodzice zauważali też dłuższe okresy smutku, a także skarżyli się, że ich dzieci trudniej niż inne można było uspokoić i utulić. Częściej też niż rówieśnicy miały problemy ze snem– trudniej je było uśpić, często budziły się w nocy, ich sen był niespokojny.

Wczesne dzieciństwo

Wczesne dzieciństwo osób, które zdiagnozowano później, jako osoby mające borderline, charakteryzowało się, jak wynika z relacji ich rodziców, zwracaniem na siebie uwagi i potrzebą bycia w centrum zainteresowania. Dzieci te szybko irytowały się, frustrowały, a także często bywały smutne. Okresy smutku trwały u nich często dłuższy czas. Dla dzieci tych charakterystyczne było reagowanie złością i frustracja na zmianę planów. Często także przejawiały zachowania charakterystyczne dla lęku separacyjnego. Podobnie jak w okresie niemowlęctwa miały problemy ze snem. Niekiedy w gabinetach można od samych pacjentów usłyszeć, że gdy sięgną pamięcią wstecz, pojawiały się u nich już w tym okresie zachowania ryzykowne, związane z próbą rozładowania emocji – np. wychodzenie na dwór podczas silnej burzy – specjalnie, by wystawić się na dzianinie piorunów.

Okres nastoletni

Okres nastoletni jest okresem szczególnie trudnym dla samych nastolatków, jak i ich rodziców. Wszelkie objawy charakterystyczne dla zaburzenia borderline osiągają szczególne natężenie w tym okresie, gdyż nakładają się na czas burzy hormonalnej, która sama w sobie powoduje niestabilność emocjonalną, skłonność do frustracji, negacji rzeczywistości, impulsywność. Oprócz powyższego, osoby z zaburzeniami osobowości z pogranicza w tym wieku często podejmują próby samobójcze, samookaleczają się, bywają agresywne, a niekiedy przemocowe. Jako, że na pierwszy plan w tym wieku wychodzi grupa rówieśnicza, nastolatki z BPD próbują, z jednej strony, za wszelką cenę w tej grupie zaistnieć, a z drugiej strony, z powodu trudności interpersonalnych charakterystycznych dla tych osób, często tę grupę dewaluują. Dochodzi do sytuacji, w której albo grupa jest dla nich wszystkim, albo- czują się zupełnie opuszczone, bezwartościowe, a koledzy są nic nie warci i „beznadziejni”.

Okres dojrzałości

Zwykle diagnoza BPD stawiana jest pacjentom pod koniec ich okresu dojrzewania- późny okres adolescencji lub we wczesnej dorosłości. W późniejszych latach, objawy BPD występują najczęściej w czasie ekspozycji na sytuacje stresujące. Wydaje się, że ich nasilenie jest mniejsze, szczególnie tych związanych z impulsywnością, a także obrazem samego siebie. To okres, w którym ludzie mają zwykle jakąś pozycję zawodową, rodzinę, stąd obraz siebie staje się bardziej stabilny. Natomiast silne nadal pozostają reakcje związane z relacjami interpersonalnymi. W sytuacjach stresowych, o ile nie podjęto właściwej terapii, nadal mogą utrzymywać się tendencje suicydialne i skłonność do podejmowania zachowań ryzykownych, jako odpowiedź na brak umiejętności regulacji emocji.

Dla rodziców
Zgodnie z teorią biospołeczną rozwój zaburzenia osobowości typu borderline ma ścisły związek z warunkami, w jakich wychowało się dziecko. Warto, aby rodzic, który zauważa objawy charakterystyczne dla tego zaburzenia u swojego dziecka, okazywał mu wsparcie, odzwierciedlał i uprawomocniał jego emocje, a także jak najszybciej podjął terapię swojej pociechy i trening własnych umiejętności, tak by ich dziecko mogło dobrze radzić sobie w okresie dorosłości.

więcej w książce Marshy Linehan: Zaburzenie Osobowości z Pogranicza