Aktualnie szkolenia (zaburzeń osobowości, borderline, podejścia behawioralne, trening umiejętności; dla profesjonalistów/studentów)

Gdy tak ciężko jest ufać

O problemach związanych z zaufaniem do partnera wśród osób z zaburzenim osobowości z pogranicza, borderline

Zaufanie

Obok miłości i zaangażowania, wzajemne zaufanie jest jednym z trzech fundamentów udanej relacji romantycznej.
Jest ono rozumiane jako poczucie, że partner jest wobec nas wiarygodny, przewidywalny, kochający i troskliwy.
Osobom z BPD nie można odmówić zaangażowania czy miłości, których siła niejednokrotnie jest tak wielka, że byłaby w stanie przenosić najwyższe góry. Jednakże jeśli chodzi o zaufanie do partnera, kwestia ta może stanowić nie lada wyzwanie dla związku.
Czasami nie trzeba wiele aby zachwiały się silne, jakby wydawało się, fundamenty relacji. Tak wielbiony, wręcz ubóstwiany i kochający przed chwilą partner, w mgnieniu oka może stać się największym wrogiem.

Nieodebranie telefonu, spóźnienie, niespytanie jak minął dzień – wszystko to może wywołać skrajnie silne napięcie. Często pojawia się wtedy poczucie odrzucenia, silna złość, gniew, a nawet agresja. Niemożność utrzymania stabilnego obrazu godnego zaufania partnera w sytuacjach stresowych, może prowadzić do wielu trudności relacyjnych, takich jak nieporozumienia, kłótnie i awantury, przemoc domowa oraz powtarzające się rozstania.
Badania wykazały, że nawet 75% zachowań autoagresywnych u osób z BPD jest wyzwalanych przez czynniki interpersonalne (Brodsky, Groves, Oquendo, Mann, & Stanley, 2006).

Skąd te problemy?

Źródłem trudności związanych z zaufaniem są wielokrotnie negatywne doświadczenia z dzieciństwa, które przyczyniają się do problemów z przywiązaniem i postrzeganiem innych ludzi jako niegodnych zaufania. W efekcie osoby z BPD mają częściej negatywną ocenę siebie, innych i świata, są nader wrażliwe i mocniej koncentrują się na bodźcach wywołujących niepożądane konsekwencje. Ponadto można wnioskować, że trudności przeżywane w dzieciństwie, takie jak przemoc, czy doświadczanie silnie negatywnych emocji, mogą powodować tendencje do takiego właśnie wyrażania swej emocjonalności w dorosłym życiu, zamiast w sposób wyważony, łagodny i umiarkowany. Jak wykazały badania, osoby z BPD czują się mniej pewnie w sytuacji oceniania emocji innych ludzi, co może mieć związek z doświadczanym w przeszłości poczuciem emocjonalnej niestabilności i dezorientacji w kontaktach z osobami znaczącymi (Kaletsch, Krüger, Pilgramm, et al., 2014). Ten brak pewności może wpływać negatywnie na kształtowanie się relacji interpersonalnych, co w połączeniu z silną potrzebą ochrony własnej osoby może doprowadzić do zachowań niepożądanych w relacjach, czy też wycofania społecznego. W dłuższej perspektywie ta niepewność może doprowadzić do obniżenia poczucia własnej wartości, skuteczności, czy emocjonalnego rozregulowania.
Silna intensywność związków miłosnych, która może dawać tak wspaniałe wzloty, wielką namiętność i poczucie ogromnej „chemii” między partnerami, z drugiej strony jest w stanie wyzwalać lęk, gdy relacja boryka się z trudnościami dnia codziennego. Desperackie nieraz próby poradzenia sobie z poczuciem odrzucenia, jak na ironię prowadzą niejednokrotnie do unieważniania bliskości oraz do chęci ukarania osób najbardziej znaczących. Może dochodzić wtedy do ataków złości, krytyki, obwiniania, jak również stawiania się w roli ofiary.

Wpływ na związek

Partnerzy mogą brać takie zachowania bardzo do siebie i wpaść w spiralę poczucia winy, wściekłości, smutku, obwiniania się, czy bycia zdezorientowanym. Często dochodzi do nieskutecznych prób poradzenia sobie z tymi trudnościami przy użyciu metod okazujących się nieefektywnymi na dłuższą metę. Bywa i tak, że sytuacja w związku wręcz się pogarsza.
Umiejętność pogodzenia się z tym, że czasem dana reakcja może wydawać się irracjonalna lub nadmiarowa, może skutecznie złagodzić wewnętrzny stres i powstałe napięcie. Branie na siebie odpowiedzialności przez partnera za działania i uczucia osoby z BPD, może doprowadzić do wzmacniania jej dysfunkcyjnych zachowań. Wielokrotnie dochodzi też do usprawiedliwiania takich sytuacji i zaprzeczania doznawanym krzywdom. Dzieje się tak szczególnie wtedy, gdy brakuje dostępu do informacji zwrotnych ze strony osób trzecich. Mogłoby to pomóc zdystansować się i ocenić, co jest akceptowalne, a co nie.
Inną trudnością jest niemożność odreagowania swojej frustracji i złości. Odpowiadanie kontratakiem na atak może zadziałać, jak przysłowiowe dolewanie oliwy do ognia. Z drugiej strony, tłumienie wszystkich emocji nie jest najlepszym pomysłem. Należy zdać sobie sprawę, że samo pojawienie się reakcji emocjonalnych na sytuacje konfliktowe, takich jak frustracja, złość, smutek, irytacja, wrogość czy poczucie winy, jest jak najbardziej normalne i można się ich spodziewać. Najważniejsze jednak jest to, aby móc w akceptowalny i bezpieczny sposób dać im upust.
Niezwykle istotna jest też umiejętność trzymania granic. Nadmierne uleganie presji może doprowadzić do sytuacji utraty poczucia kontroli nad własnym życiem. Na skutek ustępstw i układów pogorszone mogą zostać relacje rodzinne, z przyjaciółmi, zaczyna brakować miejsca i czasu na zadbanie o siebie i realizację swoich potrzeb oraz pasji. Do pogodzenia się z trudnościami jakie powstają na drodze bycia w związku z osobą z BPD, dochodzi poprzez integrację u partnera zarówno jej dobrych jak i złych stron. Następuje wtedy akceptacja brania odpowiedzialności za własne wybory, wraz z gotowością na to, aby druga strona odpowiadała za swoje. Na tej podstawie dochodzi do lepszego zrozumienia siebie oraz partnera. Ważne jest również to, aby wobec osoby z BPD postępować konsekwentnie i w sposób zrozumiały, a jednocześnie nie odrzucać i nie przytłaczać. Istotne jest pozostawienie przestrzeni na to, aby mogła ona sama o siebie zadbać, nie będąc przy tym wyręczana, gdy nie ma takiej konieczności. By móc to osiągnąć, często najlepiej będzie popracować nad sobą.

Najnowsze badania

Badacze wykazali związek pomiędzy pojawieniem się sytuacji stresowych, a postrzeganym poziomem zaufania do partnera u pacjentów z BPD. Pokazali oni, że o ile już samo wystąpienie takiej sytuacji wywoływało znaczący spadek w postrzeganym poziomie zaufania, to gdy powodowała ona poczucie zagrożenie dla związku, obniżenie było jeszcze silniejsze. Należy przy tym zauważyć, że w sytuacjach neutralnych nie było istotnych różnic pomiędzy pacjentami z borderline, a osobami zdrowymi. Można z tego wyciągnąć wniosek, że niższy poziom zaufania nie jest stałą cechą osób z borderline, lecz raczej zależnym od warunków zewnętrznych procesem aktywowanym przez sytuacje stresowe (Miano, Fertuck, Roepke, & Dziobek, 2016).
Co więc robić? Jakie wskazówki dać naszej drugiej połówce, aby móc korzystniej przejść przez sytuację wyzwalającą poczucie zagrożenia o związek ? Odpowiedź może wydawać się banalna w swojej prostocie, chociaż również została potwierdzona badaniami naukowymi. Okazało się, że aby utrzymać stabilny obraz postrzeganego poziomu zaufania u partnera w obliczu zagrożeń relacyjnych, należy zadbać o czułość i dotyk. Stanowią one skuteczny bufor w sytuacjach stresowych i dają pozytywną informację zwrotną w relacjach interpersonalnych, a szczególnie w momencie poczucia zagrożenia o przetrwanie związku. (Coan, Schaefer, & Davidson, 2006; Ditzen et al., 2007). Dlatego pamiętajmy o czułych słowach, dotyku, przytulaniu, całowaniu i wszystkim tym, co świadczy o bliskości i miłości do naszej ukochanej osoby.

Podsumowanie

Wobec trudności jakie stają niejednokrotnie przed związkiem z osobą z BPD w kontekście zaufania do partnera, szczególnie mocno należy pamiętać o takich kwestiach jak: