Dobry stres?

Odkryj, jak twoje nastawienie do stresu może wpływać na twoje zdrowie oraz poznaj naukowe dowody i ćwiczenia na radzenie sobie ze stresem.

Dobry Stres – Oksymoron?

Czy powyższy tytuł jest oksymoronem? Wszak od małego słyszymy, że powinniśmy wystrzegać się stresu. Żyć tak, aby było go jak najmniej. Docierają do nas kolejne doniesienia o niekorzystnych skutkach stresu chociażby dla układu krwionośnego, pokarmowego, dla zdrowia psychicznego, kiedy jego nadmiar prowadzi do stanów lękowych lub depresji. Stąd tak wielką popularnością cieszą się wszelakie poradniki radzenia sobie ze stresem i treningi antystresowe.

Nastawienie do Stresu

Niestety w większości z nich pomijana jest złożoność doświadczania stresu oraz wyniki badań z ostatnich lat dające inne światło na to wielowymiarowe zjawisko. Alia Crum wraz ze współpracownikami (2013) należy właśnie do tych badaczy, którzy wykraczają poza utarte stereotypy na temat stresu. W jej badaniach okazało się, że to czy stres nam szkodzi, czy też nie zależy istotnie od nastawienia do stresu (stress mindset). Osoby, które mają przekonanie, że stres jest szkodliwy, traktują zdarzenia częściej, jako zagrożenie i ostatecznie ponoszą jego negatywne konsekwencje m.in. poprzez obciążenie układu krwionośnego. Natomiast osoby pozytywnie nastawione do stresu tzn. traktujące zdarzenia jako wyzwanie, a doświadczane objawy (np. przyspieszona praca serca, napięcie mięśniowe, szybszy oddech) jako pomoc organizmu w robieniu tego, co dla nich ważne; okazują się czerpać korzyści ze stresu, nawet większe niż osoby, które w tej samej sytuacji go nie doświadczają.

To nie magia to nauka

Może to brzmieć magicznie, ale to czysta nauka i wykazanie wpływu przekonań na różne aspekty naszego funkcjonowania. Nastawienie psychiczne okazuje się mieć wpływ również na inteligencję mierzoną testami. Przekonanie, że wysiłek włożony w pokonywanie trudności wzmacnia pracę mózgu oraz zwiększa inteligencję (nastawienie na rozwój zamiast na stałość tego aspektu) prowadzi do wyższych osiągnięć w różnych dziedzinach życia (Dweck, 2013).

Stres, ćwiczenia zmieniające przekonania

Poniżej znajdziesz ćwiczenie pomagające stopniowo zmieniać nastawienie do stresu. Jak reakcja stresowa pomaga Ci sprostać wyzwaniu, wzmacniać więzi z innymi ludźmi oraz uczyć się i rozwijać?

Sprostać wyzwaniu

1. Reakcja stresowa pomaga Ci sprostać wyzwaniu, ponieważ:
– skupia Twoją uwagę;
– uwrażliwia Twoje zmysły;
– zwiększa Twoją motywację;
– mobilizuje Twoje zasoby energii.

Skąd wiesz, że tak właśnie się dzieje?
Zauważasz, że serce Ci łomota, ciało się poci, a oddech przyspiesza. Cała Twoja uwaga skupiona jest na źródle stresu. Odczuwasz pobudzenie, przypływ energii, niepokój, podenerwowanie bądź gotowość do działania.

Wzmacniam więzi

2. Reakcja stresowa pomaga Ci wzmacniać więzi z innymi ludźmi, ponieważ:
– budzi instynkty społeczne;
– wspiera tworzenie więzi społecznych;
– sprzyja społecznym procesom poznawczym;
– zmniejsza strach i dodaje odwagi.

Skąd wiesz, że właśnie to się dzieje?
Chcesz przebywać blisko przyjaciół lub rodziny. Przyłapujesz się na tym, że zwracasz większą uwagę na innych ludzi, uwrażliwiasz się na ich emocje. Pragniesz zapewniać ochronę, wsparcie bądź obronę osobom, organizacjom albo wartościom, które są dla Ciebie ważne.

Uczę się i rozwijam

3. Reakcja stresowa pomaga Ci się uczyć i rozwijać, ponieważ:
– przywraca równowagę w układzie nerwowym;
– przetwarza stresujące wyzwania i je przyswaja;
– pomaga mózgowi wyciągać wnioski i je zapamiętywać.

Skąd wiesz, że właśnie to się dzieje?
Chociaż Twoje ciało się uspokaja, umysł pozostaje pobudzony. W myślach odtwarzasz lub analizujesz sytuację stresową bądź odczuwasz potrzebę porozmawiania na ten temat. Zazwyczaj pojawia się mieszanina emocji, jak również pragnienie nadania sensu temu, co się zdarzyło.

Ćwiczenie „Rewizja poglądów: pomyśl inaczej o reakcji stresowej”

Przypomnij sobie niedawne doświadczenie, które uważasz za stresujące – np. kłótnię, trudność, z jaką trzeba było się zmierzyć w pracy, problem zdrowotny. Następnie przeczytaj powyższe zestawienie podsumowujące „Jak reakcja stresowa pomaga Ci sprostać wyzwaniu, wzmacniać więzi z innymi ludźmi oraz uczyć się i rozwijać?”. Zastanów się spokojnie, które elementy reakcji stresowej pojawiły się podczas tamtego doświadczenia bądź potem. Czy ciało starało się dać Ci więcej energii? Skąd to wiesz: co odczuło Twoje ciało? Czy pojawiło się pragnienie kontaktu z drugim człowiekiem, potrzeba wsparcia? Jakie doznania towarzyszyły pragnieniu kontaktu? Czy pojawiła się motywacja do działania albo do ochrony lub obrony kogoś lub czegoś, na kim lub na czym Ci zależy? Jaką formę przyjęła ta motywacja? Czy po stresującym doświadczeniu pojawiła się potrzeba odtwarzania go w myślach lub rozmowy na ten temat? Jakie emocje pojawiły się później – albo jakie emocje są Twoim udziałem teraz, kiedy myślisz o tamtym wydarzeniu? Spróbuj spokojnie przelać na papier doznania, jakie Ci towarzyszyły.

Spocone dłonie i ruminacje

Być może spocone dłonie, potrzeba moralnego wsparcia, czy ruminacje uchodziły dotąd w Twoich oczach za objawy nazbyt silnego stresu, za oznaki tego, że niezbyt dobrze radzisz sobie z napięciem. A czy teraz jesteś w stanie pomyśleć o nich inaczej, czyli jako o sygnałach świadczących o tym, że ciało i mózg udzielają Ci pomocy? Jeśli jakiś element Twojej reakcji stresowej budzi w Tobie szczególną niechęć, bądź podejrzliwość, zastanów się, jaką rolę może on odegrać w zakresie obrony własnej, sprostania wyzwaniu, budowaniu więzi z innymi oraz uczenia się i rozwoju. Spróbuj spokojnie opisać stresujące doświadczenie z tej perspektywy (McGonigal, 2016, s. 107-108).

źródła:
1. Crum, A., Salovey, P. i Achor, S. (2013). Rethinking Stress: The Role of Mindsets in Determining the Stress Response. Journal of Personality and Social Psychology, 104(4), 716-733.
2. Dweck, C. (2013). Nowa psychologia sukcesu. Warszawa: Wydawnictwo Muza S.A.
3. McGonigal, K. (2016). Siła stresu. Jak stresować się mądrze i z pożytkiem dla siebie. Gliwice: Helion.